In 1922 krijgt Gemeente Hedikhuizen landelijke bekendheid wanneer de gemeenteraad op 20 januari besluit om de gemeentetoren van de 12e eeuwse NH-kerk aan de Hoge Maasdijk te slopen, omdat zij niet wil herstellen.
Zij wil de toren aan de NH-kerkgemeente schenken, maar die blijft weigeren de toren als geschenk te aanvaarden. Bij Koninklijk Besluit op 18 februari 1922 wordt het besluit van de gemeenteraad geschorst en later door de Koningin vernietigd. Het gevolg is dat er niet gesloopt mag worden, maar vervolgens wordt er ook geen onderhoud gedaan.
Op de eerste Mei van het jaar 1922 schrijft de Rijkscommissie voor de Monumentenzorg aan de toenmalige Minister voor Kunsten en Wetenschappen in een uitvoerig schrijven over dit bouwwerk o.m. het volgende: „Reeds om zijne ligging aan den voet van den dijk, in een enigszinds verwilderde boomgaard bleek de toren van zoo ongemeene, bekoring, dat zijn verdwijnen ernstig zou zijn te betreuren voor de schoonheid van het land. Maar ook uit een oogpunt van architectuur-geschiedenis is hij van zoodanig belang, dat hij stellig behoort behouden te blijven.”
Het is dan vooral de Provinciale Monumentencommissie die de sloop wil voorkomen en over de toren schrijven zij onder meer: “dat deze geheel uit tufsteen is opgebouwd, en met hoek- en middenlisenen, die een rondboogjesfries dragen, versierd is naar streng Romaanschen trant. De stijl is kennelijk van het einde van der twaalfde eeuw. In de veertiende eeuw heeft men het torentje verhoogd met baksteen. Er behoeft aan dezen toren niets hersteld te worden dan eenige leien aan de afschuiving van de spits en een enkele zolderingsplank. Zeer juist merkte dan ook hier de rijkscommissie op “dat de kosten der herstelling door de burgerlijke gemeente kunnen gedragen worden”. Te meer is dit herstel urgent, nu de N.H. kerkgemeente den toren niet als geschenk wil aanvaarden. Dit pleit zeker niet voor haar piëteit, noch voor haar kennis van zaken waar het een uiterst zeldzaam geworden monument in ’t eens zoo rijke Brabant geldt.” Bij de inspectie wordt nog meer gevonden: “Muurschilderingen zijn ontdekt in het portaal van de Romaansche hal van den toren der Ned. Herv. Kerk te Hedikhuizen”. In 1937 zijn de kerk en de toren grondig gerestaureerd. Maar tijdens de bevrijding in 1944 is de kerk grotendeels verwoest én door de Duitsers die de toren opbliezen en door de geallieerde beschietingen. Na de oorlog is alleen het kerkgedeelte herbouwd en de kerk heeft nu geen religieuze functie meer.
Bart Beaard
De NH-kerk aan de Hoge Maasdijk in Hedikhuizen ~1930. Collectie HVDOL
De NH-kerk tijdens de restauratie in 1938. Collectie HVDOL.
De NH-kerk na de bevrijding op 4 en 5.11.1944. Collectie SALHA
Van de NH-kerk is na de oorlog alleen het kerkgedeelte gerestaureerd. Collectie HVDOL
Begin de dag met het nieuws uit je gemeente met de gratis Nieuwsbrief. KLIK HIER en meld je aan.
Aanvoerder van het lokale nieuws.
