Regelmatig kunnen we in de media vernemen dat het recreatiebedrijf BillyBird, de huidige exploitant van zwembad ‘Het Run’, plannen heeft om het gebied van en rondom de roeivijver te ontwikkelen tot het miljoenenproject ‘Park Duinenrijk’.
Het is niet aan mij om als heemkundige daarover met een oordeel te komen. Wel wil ik graag belangstellenden middels deze publicatie informeren over de eeuwenlange historie van ‘De Honderd Bunders’ en ‘Kievitswaard’, het huidige gebied tussen de Heidijk, Duinweg, Afwateringskanaal en Margrietweg-Limietpad.
De Overlaat en turfvaart
Het is nu nauwelijks nog voor te stellen, maar in het verleden is het gebied tussen de Heidijk en de Drunense Duinen regelmatig één grote watermassa geweest. Vanaf de 13e eeuw is het gebruikt als stroomgebied voor het Maaswater wanneer dat niet in de Merwede bij Woudrichem kan instromen, maar door een overlatengebied vanaf Beers moet uitstromen richting de Biesbosch. Ook heeft het een militaire functie als inundatiegebied voor ‘s-Hertogenbosch. Ongeveer 100 meter ten zuiden van de Heidijk heeft de Loonse Turfvaart gelegen. Met pleiten, die met mankracht worden voortgetrokken, is op deze vaart turf vervoerd vanaf de veengebieden bij Loon op Zand naar ’s-Hertogenbosch. Het grondgebied is eigendom van gemeente Drunen en zij moet er op toezien dat er ’s-winters in het gebied geen enkel obstakel is. In het voorjaar wordt het gebied door de gemeenteopzichter van palen voorzien om de kavels aan te duiden en de omstreeks 225 kavels worden door de notaris verpacht. Uit de notariële advertenties blijkt dat ‘Kievitswaard’ verpacht wordt voor hooiland en ‘Honderd Bunders’ als ‘weischaren voor paarden en rundvee’. De gemeentelijke pachtopbrengsten zijn jaarlijks ƒ1500 – ƒ2000,-. “De 1 sten Mei schaart men in; in Augustus moet het vee eruit”, aldus een notitie in Met Gansen Trou.
In het begin van de vorige eeuw worden de Maasmondwerkzaamheden uitgevoerd en krijgt de Maas een eigen uitstroming naar de Noordzee en geraakt de overlaat buiten gebruik. De aanleg van het Afwateringskanaal tussen ’s-Hertogenbosch en Drongelen behoort ook tot deze werkzaamheden en dient om ’s-Hertogenbosch te ontlasten van het water van Aa, Dommel en Dieze. Het gebied van Honderd Bunders en Kivietswaard wordt door het kanaal doorsneden en er komen betonnen bruggen in de Torenstraat, Duinweg en Margriet. De laatstgenoemde brug is gekomen in het pad van de Zwaluwmoersche Steeg, een oud verbindingspad tussen het Land van Heusden en Oisterwijk. Gemeente Drunen ontvangt ƒ7500 voor de grondverkoop voor het kanaal.
De ontginning
Na de afschaffing van het tiendrecht in 1907 is men met de ontginning begonnen en in de Echo van 3 oktober 1915 staat: “Wederom is door het Gemeentebestuur deze week ter ontginning aanbesteed het omploegen van circa 10 H.A. in de zoogenaamde Honderd Bunders. Het werk is bij inschrijving opgedragen aan J. Aarts voor ƒ18,- per H.A“.
Omstreeks 1938 wordt het gebied verkaveld en worden bevloeiingswerken uitgevoerd door het waterschap “De Hei- of Meerdijk en Polder van Drunen”. Het gebied wordt van noord naar zuid in drie blokken verdeeld: Noordelijk Blok, tussen Heidijk en Loonse Vaart (laagland, beste land), Middelste Blok (middelbaar, goed land) en Zuidelijk Blok (hoogland, slecht land).
De roeivijver en het vliegveld
Het Noordelijk Blok blijft gedeeltelijk gemeentelijk eigendom en daar komt in de loop der jaren de scouting, de begraafplaats Duynhaghe en de gemeentelijke milieustraat. Het Zuidelijk Blok blijft gemeentelijk eigendom. Het Middelste Blok wordt verkocht als landbouwgrond.
In de zestiger jaren wordt de Maasroute aangelegd, waarvoor veel zand nodig is. Gemeente Drunen verkoopt voor de aanleg van de wegen en de kunstwerken zand uit het Zuidelijk Blok. Het resultaat is de huidige roeivijver, de Honderdbunderweg en Margriet. De roeivijver is in 1969 klaargekomen, heeft een grootte van 9 ha en op sommige plaatsen een diepte tot 6,5 meter.
Vanaf 1966 stichten vijf landbouwers een nieuw veeteeltbedrijf op kavels in het Middelste Blok en langs de Honderdbunderweg.
Medio ’68 komt er een initiatief van de Kamer van Koophandel en Transportbedrijf Appels, beiden uit Waalwijk, voor vliegveld ‘De Langstraat’ op een 20 ha strook grond in het Noordelijk Blok. King Air Services wil haar luchtvloot van 16 vliegtuigen hier exploiteren met zaken-, privé- en lesvluchten. Eind 1970 gaat het ontwerpbestemmingsplan naar de gemeenteraad. Maar de weerstand i.v.m. geluidhinder en luchtvervuiling tegen het plan is te groot en uiteindelijk is het plan niet haalbaar.
Met Pinksteren 1968 opent Drunens horecaondernemer Ruud Duppen de midget-golfbaan ‘De Hoge Schijf’ met 18 banen. De baan is aangelegd op een 2000 m2 groot terrein, westelijk van de roeivijver, en dat van de gemeente wordt gehuurd. De baan bestaat nu nog steeds, zij het dat enige jaren geleden de naam is veranderd in ‘Honderd Bunder Bos’.
Recreatiepark ‘Kievitswaard’
Begin mei 1969 ontvouwt burgermeester Henk Stieger de plannen voor een groots recreatieobject, als aanvulling op het kampeercentrum ‘De Klinkaert’ en het in 1965 geopende zwembad. Het middelpunt is de roeivijver van het erom gelegen terrein van 24 ha. Voor de dagrecreant komen watersportmogelijkheden, speelweiden, een speeleiland met attracties, een groot café-restaurant met terras en boot drive-in, picknick sets enz. De roeivijver wordt omgeven door een strand, alsmede wandelpaden en er komt een caravancamping met 150 plaatsen. Het project moet in 1972 gereed zijn. Met bierbrouwerij De Drie Hoefijzers uit Breda is al volledige overeenstemming bereikt over het project en Drunenaar Mari van Kessel gaat het exploiteren. In februari 1970 deelt de burgemeester mede dat het plan in detail is uitgewerkt en dat de naam van het park ‘De Kievitswaard’ wordt. Het bestemmingsplan en de voorwaarden van het erfpachtcontract gaan naar de raad. Wethouder Frie van Gorcom knipt op 16 november ’70 het lint door voor de nieuwe weg Kievitswaard naar het toekomstige park. Mari van Kessel plaatst er een tijdelijke woning en de gemeente een schuur annex werkplaats. Na 1,5 jaar wordt het project stilgelegd wanneer De Drie Hoefijzers door SKOL wordt overgenomen. Familie van Kessel gaat naar ’s-Hertogenbosch, de woning wordt afgebroken en de schuur, die al is veranderd in een snackbar met een terrasje en een kleine speeltuin, wordt verhuurd aan Bart Tausch, een zwager van Mari van Kessel. Bart Tausch heeft het geëxploiteerd tot het eind van de tachtiger jaren. In die tijd heeft hij veel problemen gekend met inbraak (56x!!) en brandstichting.
Vervolgens
In 1970 is de jeugdwielerclub PRESTO opgericht. Door gemeente Drunen is in 1973 voor de vereniging oostelijk van de roeivijver een wielerbaan aangelegd omdat de gemeente geen trainingen en wedstrijden in de bebouwde kom wil. De vereniging heeft tot 1995 daar gebruik van gemaakt. Door het samengaan met Wielerclub De Zwaluw uit Vlijmen zijn zij gaan trainen op wielerbaan De Heuvelen in Nieuwkuijk.
In december 1988 is de Drunense IJsclub DIJK opgericht nadat er enkele strenge winters geweest zijn en er voornamelijk op de roeivijver geschaatst wordt. In 1992 is begonnen met het uitdiepen van de roeivijver. De werkzaamheden gaan drie jaar duren. Gelijktijdig is er naast de roeivijver aan de Duinweg een mooie ijsbaan aangelegd voorzien van zes vaste lichtmasten. In december 1995 is de ijsbaan opgeleverd.
In 1992 is door Henk van Rooij van de Honderdbunderweg een archeologische vondst gedaan in het Zuidelijk Blok. Het betreft een stenen bijl, gemaakt uit vuursteen die afkomstig is van de Lousberg bij Aken. Volgens Anton van der Lee toont dit aan dat er in dit gebied tussen 3400 en 2300 v. Chr. landbouw heeft plaatsgevonden.
De roeivijver nu
Dagelijks wordt het gebied rondom de roeivijver gebruikt voor wandelen, hardlopen, mountainbikes, vissen en honduitlaten. De vraag is nu of het BillyBird lukt een recreatieplan te ontwikkelen en te realiseren?
Bart Beaard
Wethouder Frie van Gorcom knipt op 16 november ’70 het lint door voor de nieuwe weg Kievitswaard naar het toekomstige park. De wethouder overhandigt een cadeau, het straatnaambord, aan Mari van Kessel, de toekomstige exploitant. Links van Mari van Kessel staat Henk Stieger, burgemeester van Drunen. Collectie SALHA.
Zicht op het prachtige natuurgebied van de roeivijver, anno 2020. Foto Ad Hartjes.
Zicht op de Nieuwe Loonse Vaart vanaf de Duinweg in oostelijke richting, op de plaats waar vroeger de Loonsche Turfvaart gelegen heeft. Foto Ad Hartjes.
Begin de dag met het nieuws uit je gemeente met de gratis Nieuwsbrief. KLIK HIER en meld je aan.
Aanvoerder van het lokale nieuws.
