Een nieuwe Aflevering van Historisch Heusden geschreven door Bart Beaard en deze keer gaat deze aflevering over de Marialegende in Elshout 2. Vorige week hebben we deel 1 geplaatst Marialegende in Elshout 1
Mariaaltaar
Het gepolychromeerde en fraaie Mariaaltaar is in 1876 gebeeldhouwd door Elshouts religieus kunstenaar Hendrik van der Geld, die in ’s-Hertogenbosch een groot atelier heeft. Op het altaar zijn de vijf blijde geheimen uitgebeeld:
- De engel Gabriel brengt de blijde boodschap.
- Maria bezoekt haar nicht Elizabeth.
- Jezus wordt geboren in een stal.
- Jezus wordt in de tempel aan God opgedragen.
- Jezus wordt in de tempel weergevonden.
In het midden van dit altaar troont het wonderbare genadebeeld, dat stamt uit de 14e eeuw.
Neogotische kapel 1898
Aan het eind van de 19e eeuw komt er een nieuwe kapel aan de Gorseweide. Op 28 april 1898 wordt daarvoor de eerste steen gelegd door pastoor Adrianus Spierings en heeft M. van der Aa ‘het eerste zand gebracht’. Het Nieuwsblad van Heusden en Altena schrijft op 6 oktober 1897: ‘De kinderen Kerkhofs te Drunen waren sedert eenige jaren eigenaren van de plek gronds gelegen aan het einde van de Dorpsstraat alhier, aan de Onze Lieve Vrouwe Pad, op welke plaats vroeger eene Kapel stond toegewijd aan de heilige maagd Maria en in welke Kapel vereerd werd het miraculeuze beeld, in de geschiedenis bekend onder den titel Onze Lieve Vrouw van den Elshout, dat thans nog in de Parochie Kerk alhier berust en hetwelk gedurende den loop van het jaar nog door een menigte vereerders van heinde en verre wordt bezocht. Deze plek gronds is thans door de kinderen Kerhofs in eigendom geschonken aan den Zeereerw. Pastoor, door wiens zorgen weder een bidkapel daar ter plaatse zal verrijzen. Het genoemde beeld zal echter in de Parochie Kerk blijven berusten.’
De kapel staat op de plaats waar de Kapelstraat en de Scheiloop samenkomen. De Scheiloop is tot de Franse tijd de scheiding geweest tussen Brabant en Holland. Het O.L.V.-pad heeft vanaf de kapel in zuidelijke richting naar de huidige Grotestraat in Drunen gelopen en eindigde bij de diaconiewoning op nr. 40. Langs dit pad is in het verleden ook tol geheven.
Bedevaarten en pelgrims
In de eerste helft van de vorige eeuw kent Elshout een hoogtepunt in de bedevaarten. Vooral vanuit Tilburg komen er grote aantallen pelgrims doordat in de Eerste Wereldoorlog de Belgische bedevaartplaatsen Hakendover en Scherpenheuvel verwoest zijn. Bv. in 1927 komen er op een zondag meer dan duizend pelgrims met twee trams, elk met 20 rijtuigen en ook komen vele pelgrims nog te voet of met de fiets. Er zijn meimaanden met tot 30 processies van heinde en verre. In Tilburg heeft zelfs nog een vaandel ‘Processie Tilburg-Elshout’.
Vele pelgrims vinden gehoor voor hun gebed, gunst, wens of genezing en schenken als dank ex-voto’s. In Elshout zijn dat veelal zilveren plaatjes in de vorm van het lichaamsdeel, waarover genezing is afgesmeekt. Bij de vroegere processies zijn deze ex-voto’s bevestigd op piramides en gaan ze met de processie mee. In januari 1902 is in de parochiekerk ingebroken en zijn alle ca. 300 ex-voto’s gestolen. In de huidige vitrine bij de Mariakapel zijn weer ca. 200 ex-voto’s. Ook bezit de parochie vele boeken waarin pelgrims hun intenties geschreven hebben.
Kapel 1965
Vanaf de jaren ’50 van de vorige eeuw ervaart men een verminderde belangstelling voor de bedevaart. De kapel en het processiepark is in verval. Pastoor Oderkerk wil de belangstelling aanwakkeren en door hem is het idee voor een nieuw kapel ontstaan. In 1964 is de neogotisch kapel afgebroken en op 6 april 1964 wordt de eerste steen gelegd voor een nieuwe kapel. Op zondag 2 mei 1965 wordt de kapel onder grote belangstelling door pastoordeken Werner uit Drunen ingezegend en is ook het vernieuwde processiepark overgedragen. Sinds 1966 trekt de processie jaarlijks op 31 mei, ‘Onzen Dag’ genoemd, naar de devotiekapel aan de Gorseweide, waar Maria verschenen zou zijn. In de volksmond noemt men het de ‘genadekapel’.
Onze Lieve Vrouwe Schuts
De O.L.V. Schuts heeft in 1950 als oprichtingsjaar 1300 gekozen, omdat de Norbertijnen uit de in 1134 gestichte abdij van Berne vanaf 1285 het patronaatsrecht over de parochie Oudheusden, Elshout en Hulten in bezit hebben. En vóór 1316 zou de Mariakapel in Elshout zijn gebouwd. Men heeft geredeneerd dat kort na de verschijning van Maria en het begin van de bedevaart in Elshout een Mariabroederschap of gilde is opgericht. Bij de afsluiting van de memaand met ‘Onzen Dag’ heeft de O.L.V. Schuts een belangrijke rol. Leden dragen een replica van het Mariabeeld naar de kapel, gevolgd door biddende pelgrims. Bij de kapel houden de pastoor en anderen genodigden een toespraak. Het gilde zorgt voor een vendelgroet.
Immaterieel Erfgoed
Elshout is nog steeds een druk bezocht pelgrimsoord in de Langstraat. Tijdens de meimaand trekken duizenden pelgrims ter bedevaart naar O.L. Vrouw van Elshout. De talrijke zilveren ex-voto’s, de bloemen, de brandende kaarsen en de geschreven intenties getuigen van een bijzondere verering, zowel uit het verre verleden als uit recente tijden. Sinds 1966 trekt met ‘Onzen Dag’ een processie naar de devotiekapel aan de Gorseweide, waar Maria verschenen zou zijn.
Jan Verhoeven heeft in 2018, samen met diaken Albert Soeterboek, bij het Kenniscentrum van het Meertens Instituut een aanmelding gedaan om ‘Onzen Dag’ te accepteren als Nederlands Immaterieel Erfgoed. Door het Kenniscentrum is de activiteit inmiddels als zodanig geaccepteerd.
Renovatie en uitbreiding
Sinds een tiental jaren heeft Elshout de Werkgroep Mariabedevaart, die zich ten doel gesteld heeft het Maria- of processiepark opnieuw in te richten. Vele werkzaamheden zijn inmiddels verricht, als; onderhoudsvriendelijk groenvoorziening, nieuwe duiker in de sloot en toegangsmuur. Het uiteindelijke doel van de werkgroep is de renovatie en uitbreiding van de Mariakapel, waarvan inmiddels een door de Gemeente Heusden goedgekeurd ontwerp is. Bij de inrichting worden materialen gebruikt uit de gesloten kerken Herpt en Heusden. De geschatte kosten bedragen €85.000 waarvoor de werkgroep fondsen verwerft. Meer info via: [email protected]
Bart Beaard
De vroegere neogotische kapel, gebouwd in 1898 en afgebroken in 1964. Collectie SALHA
Het fraaie Mariaaltaar, in 1876 gemaakt door Hendrik van der Geld, in 1957 door Anton Lommers gerestaureerd. Collectie Parochie Wonderbare Moeder.
Afbeelding van de toekomstige uitbreiding van de Mariakapel. Collectie Parochie Wonderbare Moeder.
Begin de dag met het nieuws uit je gemeente met de gratis Nieuwsbrief. KLIK HIER en meld je aan. Aanvoerder van het lokale nieuws.
< Volg HeusdenNieuws ook via Facebook
< Wist u dat wij iedere morgen meer dan 2500 nieuwsbrieven verzenden
< Wist u dat wij iedere dag meer dan 10.000 bezoekers hebben op onze website
< Adverteren op Heusden.Nieuws.nl stuur een mail
