Een nieuwe Aflevering van Historisch Heusden geschreven door Bart Beaard en deze keer gaat deze aflevering over Brandweer Heusden; Van Brandemmers naar een moderne Post Heusden. Als oude stad en bestuurlijk centrum heeft Heusden een rijke geschiedenis. Het middeleeuwse Heusden bestaat voor een zeer groot deel uit houten huizen.
Slechts een paar gebouwen zijn van steen, waaronder de kerk, het stadhuis, het kasteel dat buiten het ommuurde Heusden ligt, alsmede de kloosters Mariënkroon en het Catharijneconvent. In 1572 valt een lont in het buskruit op het Burchtplein, terwijl Heusden door Staatse legers wordt bedreigd. De oude kerk, het stadhuis en een groot deel van de huizen vallen aan de vlammen ten prooi. Na deze ramp gaat het stadsbestuur, het college van schout en schepenen, nog voortvarender dan voorheen, regels vaststellen voor de bebouwing in Heusden. Dat doen zij door de vaststelling van nieuwe “keuren en ordonnanties,” een soort plaatselijke verordening.
“keuren en ordonnanties,”
Streng wordt gelet op de bouw van woningen. Rieten daken en huizen van hout worden verboden. Het huisvuil en de mesthopen worden aangepakt. De doorgang in de straten moet ongehinderd kunnen plaatsvinden en vooral de neringdoenden in de “Engestraet” worden aangezegd geen koopwaar uit te stallen. Hoge boetes worden in het vooruitzicht gesteld. De organisatie van de brandbestrijding wordt eveneens ter hand genomen. Brandemmers en -haken komen in de kerktoren, centraal voor iedereen voor het grijpen. Ook brandpreventie staat voortaan hoog in het vaandel. Met militaire autoriteiten worden afspraken gemaakt over het drogen van het kruit. Roken is dan in heel Heusden verboden en ‘’de soldaten belast met het drogen van het kruit dragen lappen om de schoenen en laarzen, want elk vonkje van een (schoen)-spijker kan fatale gevolgen hebben”. Na de brand, waaraan waarschijnlijk het noordoostelijk deel van de stad ontsnapt is, wordt uitsluitend in steen herbouwd.
Het kasteel explodeert
Met de vestingwerken van 1581 en 1620 is het kasteel binnen de wallen gekomen. In de zware achtkantige burchttoren van het kasteel is enorm veel buskruit opgeslagen. Het kasteel verandert op 24 juli 1680 in een droevige puinhoop wanneer een bliksem de kruittoren treft. Het grootste gedeelte van het kasteel wordt van haar grondvesten gerukt. De slag is vreselijk en de gehele stad voelt deze verwoesting. Van vele huizen in de omgeving is er nauwelijks nog een steen op de andere gebleven. In de huizen treft men verscheidene doden en zwaar gewonden aan.
Georganiseerde brandweer
Het stadsbestuur blijft steeds een vinger aan de pols houden en probeert ook steeds nieuwe ontwikkelingen op de voet te volgen. Dit geldt vooral wanneer de eerste goede handbediende brandspuiten ontwikkeld worden. Na aankoop van dergelijk materieel moet er regelmatig mee worden geoefend, waarmee de geboorte van de georganiseerde brandweer een feit is.
In de 18e eeuw heet het nog geen brandweer, maar wordt een lijst opgesteld van de “Geaffecteerdens tot de Brandspuiten binnen de Stad Heusden”. Deze lijst biedt een uitstekend beeld van de toenmalige organisatie van het korps, waaraan Heusdenaren verplicht zijn mee te doen. Aan het hoofd staat de “Directeur der Brandspuiten” en vervolgens komen de geaffecteerdens van de grote stadsbrandspuit. Eerst twee brandmeesters, daarna twee assistenten, drie pijphouders, en een korporaal “tot de suigpomp”. Dan pas komen de manschappen, te weten drie ploegen van elk vier personen. “Tot oppassing van de linne manieren” is een korporaal aangesteld met vier manschappen. Ook de persbak kent een korporaal met drie ploegen van acht personen. Tenslotte geldt voor de grote spuit nog “tot oppassing van de leere slang” een korporaal en vier manschappen. Op de schroeven wordt door twee personen gelet, is er een “bewaarder van de sak’ en een bode. Naast de grote is er ook een kleine brandspuit onder commando van een brandmeester en vervolgens assistenten, pijphouders, suigerdragers; een korporaal voor de persbak met twee ploegen van manschappen, beheerders van de slang, de schroeven, de zak en de bode.
Naast de grote en kleine spuit van de stad heeft de bevolking ook profijt van de spuiten van het garnizoen, “’s Lands Brandspuiten”. Totaal zijn het voor de grote brandspuit 60, kleine brandspuit 32 en ’s Lands Brandpuiten 96, totaal 188 geaffecteerdens.
Gemeentelijke herindeling
In de raadsvergadering van Heusden op13 november 1920 wordt tot aankoop van een motorspuit op een handkar besloten. Veel verandert er in 1935 met de gemeentelijke herindeling, wanneer Oudheusden, Herpt en Hedikhuizen aan Heusden worden toegevoegd. In elk dorp is er dan een handbrandspuit en een groep vrijwilligers. De motorspuit van Heusden staat in een ruimte van het voormalige stadhuis en wordt bij de ramp op 4-5 november 1944 verwoest.
Na de oorlog
Met opperbrandmeester Hub. Verhoeven functioneert de brandweer na de bevrijding in mei 1945 al weer snel. Men krijgt de beschikking over een motorspuit van het geallieerde leger. In 1954 wordt voor de brandweer een nieuwe trekker-manschappenwagen met motorspuit aangeschaft. Aan de zuidzijde van de nieuwe stadhuistoren, met de uitrit aan de Breestraat, wordt in 1955 een garage gebouwd voor de brandweerauto. De stadhuistoren wordt gebruikt voor het drogen van de brandslangen. In 1971 wordt een blusboot met aanhanger aangeschaft voor het blussen op de Maas. In dat jaar is de garage te klein geworden en tijdelijk gaat de brandweer gebruik maken van de voormalige garage De Groot, vh. garage Arie (Aai Puiloog) van Sinttruijen aan de Wijksestraat.
Affuitenloods
Op 2 juni 1975 opent minister Jaap Boersma van Sociale Zaken een in oude stijl opgebouwde affuitenloods, naar een ontwerp van restauratiearchitect Peetoom gebouwde brandweerkazerne. Het is dus geen oud onderkomen voor de onderstellen van kanonnen. Het perceel aan de Garnizoenstraat, waarop de brandweerkazerne is verrezen, ligt braak sinds in 1960 de gasfabriek ontmanteld en gesloopt is. De bouw van de kazerne is mogelijk gemaakt door een subsidie ter bestrijding van de werkloosheid in de bouw in Noord-Brabant. De brandweer beschikt in die periode over twee tankautospuiten, een blusboot en een motorspuit.
Post Heusden
Sinds de gemeentelijk herindeling in 1997 is in de fusiegemeente Heusden de brandweergroep ‘Post Heusden’ geworden en bestaat uit ruim twintig vrijwilligers. ‘Post Heusden’ bedient voornamelijk het gebied van de voormalige gemeente Heusden. In de brandweergarage staan bedrijfsklaar; tankautospuit, waterongevallenvoertuig, reddingsboot op trailer en een personeelvoertuig.
Bart Beaard
Begin de dag met het nieuws uit je gemeente met de gratis Nieuwsbrief. KLIK HIER en meld je aan. Aanvoerder van het lokale nieuws.
< Kijk hier voor agenda
< Volg HeusdenNieuws ook via Facebook
< Wist u dat wij iedere morgen bijna 3000 nieuwsbrieven verzenden
< Wist u dat wij iedere dag meer dan 10.000 bezoekers hebben op onze website
< Adverteren op Heusden.Nieuws.nl stuur een mail
