Historisch Heusden: Drunenaar Thijs van Halder, van boeren komaf

Een nieuwe Aflevering van Historisch Heusden geschreven door Bart Beaard en deze keer gaat het in deel 93 van Historisch Heusden over Drunenaar Thijs van Halder, van boeren komaf. De Echo van het Zuiden schrijft op 20 juni 1960: ‘De Heer van Halder, die 88 jaar geworden is, is één van de meest vooraanstaande personen geweest in Drunen.

Hij mag als de emancipator van de boeren in Drunen en Elshout genoemd worden. Al 50 jaren geleden begreep hij beter als een ander wat gedaan moest worden om de boeren en tuinders meer bestaanszekerheid te geven. Hij was de oprichter of medeoprichter geweest van praktisch iedere boerenorganisatie die in Drunen bestond. De zuivelfabriek, CAV, Boerenleenbank, Veiling en de NCB met haar diverse onderafdelingen zijn het werk van de heer van Halder geweest’.

Het jonge echtpaar Thijs van Halder en Jans Elshout.

Genealogie
Mathijs Cornelis van Halder, maar als Thijs algemeen bekend, werd op 26 december 1871 in Drunen geboren. Na zijn schooltijd was hij enige jaren boer, maar dat had niet zijn interesse. Op 5 oktober 1902 trouwde hij met overbuurvrouw Jans Elshout. Vanaf hun trouwjaar tot hun overlijden hebben zij op Grotestraat 57 gewoond. Hun huwelijk bleef kinderloos. Regelmatig kwamen buitenlandse kinderen op vakantie om aan te sterken, zoals het Weense meisje Anna Welhaditsky.

Kerkkoor
Tot in de jaren ’60 van de vorige eeuw was in de katholieke kerk het Gregoriaans als eenstemmige kerkmuziek met Latijnse teksten gebruikelijk. Thijs was in de Drunense kerk meer dan 25 jaar dirigent en ook voorzanger. Als voorzanger zong hij als enige of als eerste en dan gevolgd door het koor of de kerkgangers. Hij vulde met zijn basstem de gehele kerk waardoor orgelmuziek niet altijd nodig was. Thijs had het diploma voorzanger van de St. Gregoriusvereniging. In 1951 was Thijs 60 jaar lid van het kerkkoor en paus Pius XII beloonde hem voor zijn verdiensten met de onderscheiding Pro Ecclesia et Pontifice.

NCB – Noordbrabantse Christelijke Boerenbond
In 1897 is de R.K. Boerenbond Drunen opgericht als afdeling van de in 1896 opgerichte NCB. Men begon met het gezamenlijk inkopen van meststoffen en veekoeken en werd een pakhuis gebouwd. In 1910 werd Thijs secretaris en verantwoordelijk voor de aan- en verkoop. In het pakhuis werkte hij vanaf 1906 tot 1921 als magazijnmeester-administrateur. Toen hij kassier van de bank werd heeft Cees van Spijk zijn werk overgenomen.

Vele jaren was Thijs tot in 1947 bestuurslid en secretaris-penningmeester van NCB Drunen-Elshout. In 1929 werd Van Halder gekozen tot hoofdbestuurslid van de NCB, rayon ’s-Hertogenbosch en hij bleef dat tot de oorlog. Vanuit NCB was Thijs secretaris van de Paarden-, Varkens- en Kalverenverzekeringen. Op 8 mei 1947 werd het 50-jarig bestaan van de Boerenbond gevierd. Bij deze gelegenheid werd Thijs gehuldigd en werd aan hem door Hare Majesteit de Koningin de onderscheiding Ridder in de Orde van Oranje Nassau toegekend.

Waalwijks kunstschilder Theo van Delft toont het door hem gemaakte schilderij van Thijs van Halder

Boerenleenbank, nu Rabobank
Van Halder was in 1902 medeoprichter van Boerenleenbank Drunen-Elshout. In 1917 werd hij gekozen als bestuurlid in Drunen en in 1921 werd hij kassier in Drunen en volgde Franske van Drunen op. Het ‘bankkantoor’ met twee brandkasten was nog in de voorkamer van zijn woonhuis en voor wachtkamer werd de huiskamer gebruikt. Dit heeft tot 1944 geduurd waarna Knillis Brok het kassierschap heeft overgenomen.

Op 15 mei 1952 was het groot feest in Drunen en Elshout, toen men ‘50 jaar Boerenleenbank’ vierde. Thijs van Halder werd er geëerd als oud-kassier, oud-bestuurslid en erebestuurslid. In de Drunense veiling werd er tweemaal een feestrevue opgevoerd die door meer dan duizend mensen werd bijgewoond. De revue, geschreven en ingestudeerd door Wijnand van Delft, werd gespeeld door de Jonge Boerenstand en de Boerinnenbond. De begeleiding was van orkest “De Peeboeren”.

Stoomzuivelfabriek
In 1905 besloot de afdeling Drunen-Elshout van de NCB tot oprichting van de ‘Boterij Drunen-Elshout’ en Van Halder werd voorzitter. Vanaf 1917 onder de naam Coöperatieve Eerste Langstraatse Stoomzuivelfabriek. De fabriek stond bekend om zijn goede bedrijfsvoering, hoge productie en goede kwaliteit van hun melkproducten en roomboter. In 1955 bestond de zuivelfabriek 50 jaar en was het groot feest. De feestdag begon met een H. Mis, aansluitend voor genodigden een koffietafel en een feestvergadering, voor hun relaties een receptie en ter afsluiting een diner. De dag werd besloten met de revue ‘Botterke tot op den bojem’, geschreven door Bosschenaar Niek de Rooy. De revue werd vier avonden in de toenmalige noodkerk opgevoerd door zo’n 100 jonge boeren en boerinnen. Van Halder was toen 50 jaar voorzitter en bij die gelegenheid was van hem een portret geschilderd door de Waalwijkse kunstenaar Theo van Delft. Een jaar later bedankte Thijs als voorzitter, maar werd benoemd tot erevoorzitter.

Gemeentebestuur
Vanaf 1918 tot 1946 was hij gemeenteraadslid en vanaf 1919 tot in 1946 onafgebroken wethouder. Tijdens de crisisjaren heeft hij veel gedaan aan tewerkstellingen voor werklozen. Ook voor de bevloeiing van de Polder van Drunen heeft hij veel betekend. Dat was nodig vanwege de landverdroging door het graven van het Afwateringskanaal. Toen in de oorlog burgemeester Van der Heijden op 5 juni 1942 door de bezetter ontslagen werd, kreeg hij te maken met de NSB-burgemeester J. Raemakers. Op 21 december 1942 moest hij als waarnemend burgemeester de nieuweling installeren en in zijn ‘welkomstwoord’ maakte Van Halder de NSB’-er heel erg duidelijk dat hij door de bezettende macht tot dit ambt was benoemd. Ook omdat hij voorzitter van de Boerenbond en de Zuivelfabriek was , kwam hij op 4 mei 1943 met de ‘melkstaking’ in de problemen met de bezetter. Van Halder werd door de Duitse Waffen-SS opgepakt en werd de oudste geïnterneerde in concentratiekamp Vught. Na vier dagen werd hij in vrijheid gesteld, waarna Raemakers hem kwijt wilde als locoburgemeester. Van Halder overleefde de politieke confrontatie en hij bleef aan.

Andere functies
Thijs is ondervoorzitter en bestuurslid geweest van Veilingvereniging ‘De Langstraat’, bestuurslid en vicevoorzitter van Wit-Gele Kruis, bestuurslid van de Jongenscongregatie en bestuurslid van de waterschappen ‘De Hei- of Meerdijk’ en ‘Polder van Drunen’.

Bart Beaard

Één van de achttien delen uit de revue ‘Botterke tot op den bojem’, opgevoerd in 1955

Begin de dag met het nieuws uit je gemeente met de gratis Nieuwsbrief. KLIK HIER en meld je aan. Aanvoerder van het lokale nieuws.

< Kijk hier voor agenda
< Volg HeusdenNieuws ook via Facebook
< Wist u dat wij iedere morgen bijna 3250 nieuwsbrieven verzenden
< Wist u dat wij iedere dag meer dan 10.000 bezoekers hebben op onze website
< Adverteren op Heusden.Nieuws.nl stuur een mail