Een nieuwe Aflevering van Historisch Heusden geschreven door Bart Beaard en deze keer gaat het in deel 112 van Historisch Heusden over Boekhandel en Uitgeverszaak L.J. Veerman (*1848-†1922) te Heusden. Een onderzoek in het Bevolkingsregister, oftewel BR, geeft een duidelijk overzicht van de familie Veerman. Guilliam Veerman (*1750-†1831), de grootvader van Leendert Jan, begon omstreeks 1780 een winkel in de Smitsstraat, nu Breestraat.
In het BR uit 1810, dan nog in het Frans is geschreven, staat bij zijn beroep: ‘Profession boutique = winkelier’. Maar in het BR van 1826-1835 staat inmiddels bij zijn beroep boekverkoper. Zoon Leendert (*1804-†1890) heeft inmiddels de boekhandel, dan op de hoek Engstraat-Breestraat, van zijn vader overgenomen. In het BR worden de beroepen van boekdrukker, -verkoper, -handelaar en –binder vermeld. Hieruit valt op te maken, dat het al om een zaak van enige omvang gaat. Omstreeks 1880 neemt zoon Leendert Jan de zaak van zijn vader over. Vanaf nu vermeldt het BR het beroep ‘uitgever’.
Nieuwsblad voor Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard
Op 2 februari 1890 overlijdt Leendert Veerman en komt de leiding van de zaak op de schouders van zoon Leendert Jan Veerman, die reeds vele jaren in de zaak van zijn vader werkzaam was. De zaak beschikt over een winkel en over een leesbibliotheek met maar liefst 1775 titels.
Hij denkt aan uitbreiding en verbetering. Vrijwel direct na de overname neemt Leendert Jan het initiatief om het vermelde Nieuwsblad uit te geven. Na de afschaffing van de belasting op dagbladen in 1869 is het commercieel interessant geworden om een krant te beginnen. Er is een groeiende behoefte aan nieuws en het politieke bewustzijn neemt toe.
Al op 24 september 1881 wordt het eerste nummer van dit Nieuwsblad uitgegeven met 4 pagina’s, waarvan twee advertentiepagina’s. Het blad verschijnt tweemaal per week en de kosten zijn per 3 maanden ƒ1,-, franco per post. In alle verschijningsplaatsen heeft hij correspondenten, die zorgen voor de lokale wetenswaardigheden en de gemeenteraadsverslagen. De uitgeverij verzorgt zelf de hoofdartikelen, de opinie artikelen, de feuilletons, de ingezonden stukken en de advertenties. Veerman is niet de enige die met de uitgifte van een dagblad in de Langstraat is begonnen. In ’s-Hertogenbosch wordt sinds 1869 het ‘Noord Brabantsch Dagblad – Het Huisgezin’ uitgegeven. In Waalwijk geeft de Waalwijksche Stoomdrukkerij Antoon Tielen sinds 1 januari 1878 de ‘Echo van het Zuiden’ uit. Vanaf 1879 wordt door de Heusdense drukkerij Wuyster de ‘Noord-Brabander’ uitgegeven.
Drukkerij
Het Nieuwsblad wordt gedrukt in Sliedrecht, maar als deze drukker in 1887 overlijdt, neemt een drukkerij uit Hardinxveld het werk over. Voor Veerman is het de aanleiding om in 1892 zelf een stoomdrukkerij te beginnen en zijn binderij uit te breiden. Voor de nieuwe bedrijfsruimte, kantoor en winkel worden twee panden aan de Botermarkt aangekocht, nu nr. 12 en 14. Het drukproces ontwikkelt zich en er komen steeds nieuwe en grotere persen. In 1907 heeft het bedrijf 24 personeelseden. Het beschikt dan ook over een papiermagazijn in het pand Pelsestraat 10 en over een boekmagazijn in een bijgebouw van de Catharijnekerk
Uitgeverij
Naast de dagbladuitgifte lukt het Veerman om het bedrijf uit te breiden met een uitgeverij. Deze begint met de uitgave van een collectie kerkboeken en bijbels, al dan niet voorzien van een lederen omslag, goudopdruk en metalen sluitingen. De zetterij kan inmiddels vier lettertypes plaatsen in lettergrootte of corps van 6 tot en met 28. In 1892 koopt hij de uitgave ‘Repertorium van de Nederlandse Jurisprudentie en Rechtsliteratuur’, waarvan jaarlijks een aanvullend deel verschijnt. In 1895 koopt Veerman ‘De Nieuwe bibliotheek voor de Jeugd’, onder redactie van Jacob Stamperius. Bij de overname gaat het om 32 deeltjes, maar een kleine kwart eeuw later is het aantal gestegen naar 135. Tienduizenden van deze boekjes worden gedrukt. Sommige nummers krijgen zelfs een zesde druk.
In 1900 doet Veerman mee met de Wereldtentoonstelling in Parijs. Een commissie heeft een selectie gemaakt uit wat Nederlandse uitgevers in de afgelopen 25 jaar hebben uitgegeven. Veerman is geselecteerd met ‘De Nieuwe bibliotheek voor de Jeugd’, waarvan toen al 54 deeltjes waren verschenen. In 1904 brengt Veerman een bijzonder boek op de markt, geschreven door Fritz Oswad Bilse en uit het Duits vertaald. De titel is ‘Uit een klein Garnizoensplaats’ over krijgskunde en militaire geschiedenis.
Prentbriefkaarten
In het begin van de vorige eeuw komen er prentbriefkaarten op de markt. Het fotograferen en drukken heeft zich zodanig ontwikkeld dat mooie kaarten gedrukt kunnen worden. Bijkomstig is het dat de kaarten verstuurdkunnen worden, waarop ook beperkt teksten geschreven kunnen worden. Veerman geeft honderden kaarten uit met afbeeldingen van monumenten, straatgezichten en van gebeurtenissen zoals het bezoek van Koningin Wilhelmina en prins Hendrik op 18 augustus 1904, toen de Bergsche Maas officieel werd opgeleverd, en van het 25-jarig ambtsjubileum van burgemeester Pieter Honcoop in 1905.
Hofleverancier
Medio september 1905 brengt burgemeester Honcoop Veerman op de hoogte dat H.M. Koningin Wilhelmina aan het bedrijf het recht verleent om, bij Koninklijke Beschikking Hofleverancier, het Koninklijk Wapen te voeren. Vanaf dat moment prijkt op de gevel van Botermarkt 12 een reliëf met het Koninklijk Wapen.
70e verjaardag
Op 8 januari 1918 viert Leendert Jan Veerman zijn 70e verjaardag en wordt hij verrast met een gedenkboek. In het gedenkboek wordt hij door personeelsleden, klanten, auteurs, leveranciers en relaties gecomplimenteerd voor de wijze waarop hij het bedrijf van zijn vader en grootvader heeft voortgezet. Het binnenwerk van het boek is van perkamenten bladen en het voorblad is in kleur met een versiering rond een gekalligrafeerde tekst en rond een tekening van de voorgevel van de zaak met het Koninklijk Wapen. De omslag is van leder met goudopdruk en met metalen sloten.
Overlijden
In 1917 heeft het bedrijf 37 personeelsleden en in dat jaar verkoopt Veerman de uitgeverij in gedeelten aan collega-uitgeverijen. Het afgeslankte bedrijf, dat dan nog bestaat uit het Nieuwsblad, de drukkerij en de boekwinkel, wordt in 1921 te koop aangeboden en verkocht aan de werknemers Jan Roza en Arie van der Pol. Kort erna wordt Veerman ziek en wordt hij opgenomen in het Israëlitisch Ziekenhuis in Amsterdam, waar hij op 19 maart 1922 is overleden. Hij wordt begraven aan de oostzijde van het kerkhof van de Catharijnekerk in Heusden. De grafsteen van Leendert Jan Veerman en zijn echtgenote Maria Stokvis (1856-1934) ligt er nog steeds. Het echtpaar is kinderloos gebleven. De NH-kerk van Heusden heeft een legaat ontvangen.
Bart Beaard
Begin de dag met het nieuws uit je gemeente met de gratis Nieuwsbrief. KLIK HIER en meld je aan. Aanvoerder van het lokale nieuws.
< Kijk hier voor agenda
< Volg HeusdenNieuws ook via Facebook
< Wist u dat wij iedere morgen meer dan 3750 nieuwsbrieven verzenden
< Wist u dat wij iedere dag meer dan 10.000 bezoekers hebben op onze website
< Adverteren op Heusden.Nieuws.nl stuur een mail
