Een nieuwe Aflevering van Historisch Heusden geschreven door Bart Beaard en deze keer gaat het in deel 118 van Historisch Heusden over De ‘Onze Lieve Vrouwe Schuts’ van Elshout. Toen na de verschijning van O.L. Vrouw de kapel was gebouwd, is ook de eerste uiting van Mariaverering ontstaan.
Daarna moet op het einde van de 13e eeuw of in het begin van de 14e eeuw de „Onze Lieve Vrouwe Schuts” zijn opgericht. De Schuts was in die tijd een zuiver kerkelijke instelling. Het reglement was vooral opgesteld om onder de leden de openbare viering van de Allerheiligste Maagd te bevorderen. In de loop der tijd heeft de Schuts zich ontwikkeld van een schutterij ter bescherming van de kerk naar een folklorevereniging.
In 1950 is de vereniging heropgericht. Door enkele leden is toen een nieuw Reglement opgesteld en zijn ook de huidige kostuums, het gildevaan, de vendels, het harnas van de standaardruiter en overige attributen ontworpen en in gebruik genomen.
Het 700-jarig bestaan is in 2000 uitgebreid gevierd met onder meer de uitgifte van een jubileumboek. Het huidige doel van de vereniging is het bevorderen van de samenhorigheid en broederschap, alsook het beschermen en in standhouden van tradities middels haar activiteiten.
Leden en organisatie
De vereniging kent nu 70 leden: gildebroeders, (sinds 2016) 6 gildezusters, 9 jeugdleden en gildevrienden. Voor de activiteiten is de accommodatie “De Spil” aan de Schuttersweg heel belangrijk. Daarnaast zijn er enkele Hoogwaardigheidsbekleders zoals beschermheer, gildeheer en ereleden. Ereleden zijn de beschermers van de folklore. Het Dagelijks Bestuur wordt gevormd door de hoofdman (voorzitter), de kapitein (vicevoorzitter), de deken-schijver (secretaris) en de deken-rentmeester (penningmeester). Het bestuur wordt aangevuld met twee jonge dekens en twee oude-dekens. In de ledenvergadering worden nieuwe bestuursleden gekozen. De jonge-dekens worden na twee jaar oude-dekens en treden vervolgens na twee jaar af.
Bij rondgangen door Elshout of elders is de opstelling van de Schuts goed gereglementeerd: 1. Standaardrijder (sinds 2018 niet meer) 2. Vaandrig met hoofdvaandel 3. Tamboers 4. Vendeliers 5. Koning 6. Zilverdragers 7. Hoofdman 8. Bestuur en ereleden 9. Kapitein 10. Vaandrig 11. Piek-, Lans-, Hellebaard- en Geweerdragers. De gildebroeders en –zusters hebben de zwarte kleding met hoofddeksel. De tamboers en vendeliers dragen blauwwitte kledij. De jeugdleden hebben sinds kort een eigen tenue.
Koningschieten met ker(k)mis
Traditioneel vindt het Koningschieten plaats op de laatste dinsdag van april. De dag begint met een heilige mis in de kerk. Daarna volgt in De Spil een koffietafel en een vergadering, waarin de Koning zijn koningschild aanbiedt. Op de schutsboom wordt de haan geplaatst, een gespijkerde blok hout met aan de voorzijde in multiplex de vorm van een haan. Bij de haan worden twee luchtballonnen geplaatst waarop de gildeheer en de beschermheer als eersten schieten en de boom door de hoofdman bevrijd kan worden. De schutter die het laatste stukje hout van de vogel naar beneden schiet is de nieuwe koning. De uitslag in het afgelopen jaar was: Gerard van Mook werd koning bij het 129e schot. Joep Moonen werd jeugdkoning met 45 schoten. De nieuwe koning wast de handen (rein) en krijgt de sjerp en ketting met koningszilver omgehangen. Hierna volgt een rondgang door Elshout en wordt de nieuwe Koningin opgehaald, waarna de feestmiddag kan beginnen.
Kroning van de Koning
Sinds de eeuwwisseling is de kroning van de Koning op de eerste zondag in mei in de kerk, maar in 2022 bij de Mariakapel. De hoofdman leidt de ceremonie, die begint met het afleggen van de eed door de nieuwe koning. Met het opzetten van de kroon door de gildeheer wordt de koning gekroond. De kroon dateert 1849 en weegt 1,2 kilogram. Vervolgens het schrijden over de gildevaandel. Daarna volgt het vendelen; 3x links en 3x rechts over het hoofd.
Onzen dag
Traditioneel is op de laatste dag van mei in Elshout ‘Onzen Dag’. De traditie vangt aan met een dienst in de kerk, waarna een processie van bedevaartgangers naar de Mariakapel, waar enkele gebeden gesproken worden en vóór het zegenen met het Allerheiligste het Latijnse Tantum Ergo gezongen wordt. Hierna gaat de processie terug naar de kerk. Het Mariabeeld wordt onder een baldakijn op een baar geplaatst en tijdens de processie door vier gildebroeders gedragen.
Statiedag
In september wordt de statiedag georganiseerd en wordt met een buffet en drank de pot verteerd. Er wordt weer geschoten, maar nu is een Mariabeeld de prijs. Op drie schietmasten worden vier pennen geplaatst waarop geschoten wordt. Wie de meeste punten haalt ontvangt het begeerde Mariabeeld, maar wel eenmalig (anders gaat het beeld naar de eerstvolgende winnaar).
Tijdens de statiedag worden ook de jubilarissen in het zonnetje gezet. Allereerst worden ze in een limousine thuis opgehaald. Na de nodige lovende woorden van de hoofdman worden de decoraties opgespeld, de bloemen aan de echtgenoten overhandigd, waarna de receptie volgt. In de avond is het gildefeest.
Begraven of cremeren
Voorheen waren het voornamelijk begrafenissen, maar de laatste decennia zijn er steeds vaker crematies. Een lid van de schuts wordt begraven of gecremeerd met gilde eer. De plechtigheid wordt in detail besproken met de nabestaanden. Deze hebben uiteraard het laatste woord.
De Spil
In het verenigingsgebouw ‘De Spil’ is een vergaderzaal en een ruimte voor luchtbuksschieten. Er worden jaarlijks enkele ledenvergaderingen gehouden met een opkomst van 60-70%. Een belangrijke activiteit van de vereniging is het schieten en er zijn een 20-tal schutters en een 10-tal leden die luchtbuksschieten. Buiten wordt er op twee manieren geschoten: opgelegd, waarvoor er vier masten staan, of vrije hand waarvoor één mast staat. De schutters nemen deel aan meerdere competities, waaronder die van de Langstraatse Schutters Bond.
Gildedagen
Door de vereniging wordt jaarlijks samen met 45 andere verenigingen deelgenomen aan de Kringdag van Kring Maasland. Op deze dag zijn er veel activiteiten, waarvan de Opmars, waarbij alle gilden massaal naar de tribune komen, het meest indrukwekkend is. Soms is er ook een Landjuweel met meer dan 70 verenigingen. In 2025 zal de Kringdag in Elshout worden gehouden.
Bart Beaard
Begin de dag met het nieuws uit je gemeente met de gratis Nieuwsbrief. KLIK HIER en meld je aan. Aanvoerder van het lokale nieuws.
< Kijk hier voor agenda
< Volg HeusdenNieuws ook via Facebook
< Wist u dat wij iedere morgen meer dan 4000 nieuwsbrieven verzenden
< Wist u dat wij iedere dag meer dan 10.000 bezoekers hebben op onze website
< Adverteren op Heusden.Nieuws.nl stuur een mail
