Vanaf vrijdag 17 mei zendt de Heusdense Televisie en Radio (HTR) weer een nieuwe aflevering uit van Het Streekarchief. In aflevering 43 van het Streekarchief verdiepen presentator Leo Swaans en streekarchivaris Hildo van Engen zich in de Schotse militairen die in het najaar van 1944 een groot deel van de huidige gemeente Heusden bevrijdden.
Swaans en Van Engen treffen elkaar ten zuiden van Drunen, langs het Afwateringskanaal ter hoogte van het Steegerf. Begin november 1944 was dit kanaal een belangrijk obstakel voor de soldaten van de 51e Highland divisie, die al een groot gedeelte van Zuid-Nederland hadden bevrijd en zich nu gereed maakten voor de verovering van het laatste stukje van Brabant. Omdat de Schotten veronderstelden dat zich achter het Afwateringskanaal een flinke Duitse troepenmacht bevond, werd gedurende enkele dagen met een groot aantal kanonnen op Drunen gevuurd. Nadat de eerste geallieerden met bootjes het kanaal waren overgestoken, bleek van serieuze Duitse tegenstand geen sprake. In Drunen waren toen al grote verwoestingen aangericht.
Verschillende Schotse brigades bevrijdden behalve Drunen ook Elshout, Haarsteeg, Nieuwkuijk, Vlijmen, Heusden en Herpt. In het spoor van de Schotse bevrijders stoppen Swaans en Van Engen bij het Drunense raadhuis, waar een plaquette de namen vermeldt van de in Drunen gevallen oorlogsslachtoffers, waaronder enkele geallieerde soldaten.
De Schotse divisie die op 5 november Heusden wist te bereiken, trof een stad aan waarvan de bevolking in diepe rouw verkeerde. Een paar uur voor de komst van de bevrijders voltrok zich hier de Stadhuisramp, die aan maar liefst 134 personen het leven zou kosten. De Schotten hadden geen tijd om lang in Heusden te blijven. Het waren Engelse soldaten die in de dagen erna assisteerden bij het zoeken naar slachtoffers in het puin van het verwoeste stadhuis.
In het Streekarchief laat Van Engen aan Swaans enkele archiefstukken zien die herinneren aan het optreden van de Schotten. Ook bekijken ze een affiche waarmee de gemeente Heusden eind 1944 de complete evacuatie aankondigde. Zuid-Nederland was bevrijd, maar het noorden nog niet. Omdat de Bergsche Maas het oorlogsfront vormde, was in Heusden en omgeving het risico van Duitse granaatinslagen zo groot, dat alle burgers gedwongen werden om hun woonomgeving te verlaten. Bij terugkeer in mei 1945 troffen velen hun woningen beschadigd en geplunderd aan. Van een feestelijke bevrijding was in deze regio dan ook eigenlijk geen sprake. ‘We zijn wel bevrijd, maar niet verblijd’, werd het destijds verwoord.
De uitzending van Het Streekarchief is te zien op Ziggokanaal 42 vanaf vrijdag 17 mei om 19.00 uur. Daarna worden de uitzendingen met enige regelmaat herhaald. Meer informatie op de site van HTR www.htrmedia.nl, waar ook via ‘uitzending gemist’ deze aflevering en de vorige uitzendingen van Het Streekarchief bekeken kunnen worden.
Begin de dag met het nieuws uit je gemeente met de gratis Nieuwsbrief. KLIK HIER en meld je aan.
Aanvoerder van het lokale nieuws.
