Gemeente Vlijmen heeft enkele generaties lang de aanwezigheid gekend van de bierbrouwerfamilie Corman met hun brouwerij aan de Julianastraat 48. De basis hiervan is gelegd door Johannes (1803-1857) die op 22 april 1854, samen met H. Schaepman, de Zwolsche Stoombierbrouwerij begint.
Zijn zonen Joseph en Theo werken als leerlingen in die brouwerij. In 1857 overlijdt Johannes. Joseph neemt als brouwmeester de leiding van het bedrijf over. Dat duurt tot 1863 wanneer Joseph het bedrijf verlaat en trouwt met Lenie de Rooij uit ‘s-Bosch. Jacobus de Rooij, de vader van Lenie, heeft in Vlijmen de stoombierbrouwerij gekocht van Jan van Ooijen. Joseph gaat in Vlijmen wonen en wordt brouwmeester van de brouwerij.
Sinds 1836 is er sprake van een bierbrouwerij in een oude langgevelboerderij in het ‘hopdorp’ Vlijmen, volgens een verkoopakte “een huis met een erve, bierbrouwerij, schuur en tuin in Vlijmen, kwartier “het Dorp”. In 1863 wordt de brouwerij verkocht aan Jacobus de Rooij, wiens dochter Lenie op 18 november 1863 trouwt met Joseph Corman uit Gendt (Gld.). Joseph wordt brouwmeester in de brouwerij van zijn schoonvader en enige jaren later ook burgemeester van Vlijmen. Op 26 september 1868 heeft Z.M. Koning Willem III hem tot burgemeester benoemd. Tijdens zijn ambtsperiode wordt het nieuwe gemeentehuis aan de Julianastraat gebouwd.
Op het einde van 1877 zijn er enkele ontwikkelingen:
< Joseph vraagt bij ZM Koning Willem III ontslag als burgemeester van Vlijmen en dat wordt hem eervol per 1 september 1877 verleend.
< In september verschijnt in de dagbladen een advertentie dat op 9 en 23 oktober 1877 de complete bierbrouwerij met mouterij, het herenhuis, de tuin en de 50 aren grote boomgaard in het openbaar worden geveild en verkocht. Alles te aanvaarden per 1 januari 1878.
Op 9 oktober 1877 is het eerste gedeelte van de veiling en is de inzet totaal ƒ23.630,-. Op 23 oktober 1877 is het tweede gedeelte van de veiling voorzien, maar dat is niet doorgegaan.
Het plan van Corman, om een nieuw bedrijf op te bouwen op een plaats met betere afzet-, productie- en transportmogelijkheden is blijkbaar toch niet haalbaar. In die tijd is Vlijmen vanwege water in de Overlaten veelal niet bereikbaar.
Het plan van Corman is ook om Engelse en Schotse biersoorten goedkoop te produceren. Hij heeft zich daarvoor verdiept in de wijze van brouwen en hij richt zijn brouwerij daarop in, met de doelstellingen: groot volume en lage prijzen. En vanaf het begin van 1879 staat er wekelijks een advertentie in Het Huisgezin. De naam van het bedrijf is vanaf nu:
Bierbrouwerij “Het Hert” van J.A. CORMAN te Vlijmen.
De tekst van de advertentie luidt:
Op aanvrage worden door het geheel Rijk
verzonden mijne zoo gunstig bekende en
versterkende BIEREN, als:
Ale, Stout, Porter, Lambiek, Faro, Oudbruin, Nieuwlicht, Dubbel Gerste enz.
De productie is inmiddels al verhoogd naar 3000 liter bier per week.
In1882 laat Joseph zijn bieren EXTRA STOUT en PALE ALE scheikundig onderzoeken en goedkeuren door dr. E.A. van den Burg, hoogleraar te Leiden. Het verslag van de hoogleraar eindigt aldus: ”In weerwil van een nauwgezet onderzoek waren geen vreemde bitterstoffen of schadelijke bijmengselen op te sporen.”
Maar ook een artikel in de “Economist”: “eene ouderwetsche dorpsbrouwerij heeft J.A. Corman weten te herscheppen in een belangrijke fabriek van Engelsche bieren, die een product aflevert, dat de vergelijking met de beste Engelsche en Schotsche bieren kan doorstaan en dat wel tegen 1/3 lagere prijzen.”
Op 31 juli 1883 brengt Koning Willem III een bezoek aan ‘s-Hertogenbosch. Bierbrouwerij Het Hert mag het bier voor het banket leveren en, nog indrukwekkender, zich vanaf dan Hofleverancier noemen! Groot feest in Vlijmen: het raadhuis en het huis van Corman zijn sierlijk verlicht en de harmonie geeft een muziekuitvoering.
Joseph overlijdt op 25 maart 1903 en zoon Jacques krijgt van moeder, broers en zussen de volmacht om de zaak te runnen. In 1909 neemt Antoon Corman de brouwerij over en er gaan diverse zaken in de brouwerij veranderen. De mouterij wordt opgeheven en er wordt gestart met de productie van ‘limonade gazeuses’, de in Vlijmen later bekend geworden TROEF-limonades.
Op 6 september 1910 breekt een grote brand uit. In een oogwenk staan de gehele bouwerij, de schuur en de woning in brand. De zolders liggen vol met manden van het mandenmaker bedrijf van zijn zwager Cees van Wagenberg. Al snel begint de aannemer met het herstel van de brouwerij maar pas in 1914 wordt begonnen met de bouw van het huidige herenhuis.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog ligt de productie geheel stil. Op 3 mei 1941 overlijdt Antoon. Zijn vrouw wed. M. Corman-Pelgrim zet de brouwerij voort. Haar zonen Albéric en Cees worden medebestuurders. In en op het einde van de oorlog worden de bierkelders gebruikt door onderduikers en om te schuilen, waaronder de burgemeestersfamilie Willemse uit Engelen, de schoonfamilie van Albéric.
Na de oorlog worden de ketels weer opgestart en brouwt Het Hert voornamelijk Oud Bruin Extra Stout. In 1963 wordt het 100-jarig bestaan van het bedrijf gevierd en het bedrijf schenkt de prinsenwagen met Carnaval ’62.
Op 31 mei 1964 overlijdt mevrouw M. Corman-Pelgrim en haar zoon Albéric neemt de brouwerij over. In 1968 wordt gestopt met het brouwen en in 1977 wordt het bedrijf overgenomen door SKOL vh. De Drie Hoefijzers uit Breda. Albéric overlijdt op 17 oktober 1978. In 1983 wordt he woonhuis en de brouwerij verkocht en wordt de brouwerij afgebroken. De bierketel, beslagkuip en flessenspoelmachine worden door Heineken opgekocht voor een toekomstig biermuseum. Bijzonder is nog dat van de drie generaties brouwerechtparen de grafmonumenten op de R.K. begraafplaats van Vlijmen nog aanwezig zijn.
Bart Beaard
Joseph Antonius Corman, *Gendt (Gld.), 03.08.1835 †Vlijmen, 25.03.1903. Burgemeester, bierbrouwer. Collectie: SALHA
Vervoer van de bieren met paard en wagen in 1938 met daarnaast de jonge Albéric. In de wagen zit ‘wagenknecht’ Aai van Weert en door hem wordt het bier in de verre omtrek rondgebracht. Collectie Ad van Bokhoven.
Enkele flesetiketten van het bedrijf J.A. Corman. Collectie Ad van Bokhoven.
