Historisch Heusden: Vlijmen en haar Hartplan

Foto: Nico de Bonth

Een nieuwe Aflevering van Historisch Heusden geschreven door Bart Beaard en deze keer gaat deze aflevering over Vlijmen en haar Harplan. Op 25 april 1935 komt een wet tot stand die een gemeentelijke herindeling invoert en worden Haarsteeg, Nieuwkuijk en Vlijmen en samengevoegd tot een nieuwe gemeente Vlijmen.

Door vroegtijdige V.1-neerstortingen op 2 januari ’45 in het Akkerpad en op 6 februari ‘45 in De Akker wordt de kern van Vlijmen verwoest. Het verwoeste gebied wordt in het begin van de 50-er jaren het plangebied voor een nieuw Plein met winkelgalerij en voor winkelpanden aan De Akker en Akkerstraat. In 1952 keurt de gemeenteraad het uitbreidingsplan ‘Vliedberg’ goed. Het plan ontwikkelt zich tot het vierde kerkdorp met een eigen winkelgalerij. Grote veranderingen moeten komen wanneer L. Schweitzer, sinds 7 juli 1962 burgemeester, begin februari 1964 in de raad aankondigt dat planologen druk doende zijn met het ontwerp van een Hartplan.

Wat behelst het Hartplan?
In de raadvergadering van 10 februari 1964 wordt voor het eerst gesproken over een Hartplan. De discussie gaat dan om de ligging van de spoorlijn en de Maasroute, die een sterke scheiding trekt door de gemeente. Maar ook om een Cultureel Centrum omdat even ervoor de parochie Vlijmen haar patronaat verhuurd heeft. Het plan, gelegen tussen de Wolput en de Maasroute, omvat een tunnel, een gemeentehuis, een cultureel centrum, een postkantoor, een politiebureau, een brandweerkazerne, een bankgebouw, een winkelcentrum met 15 winkeleenheden en 9000 m2 parkeerruimte. De parkeerruimte moet ook dienen voor de weekmarkt, defilés en openluchtactiviteiten. Aan weerszijden van de tunnel worden twee flats gebouwd, alsook woningen voor een woongelegenheid van 1200 mensen. Het Hartplan wordt opgesteld door de stedenbouwkundige ir. J. Margry uit Breda en het moet een nieuw centrum worden dat de kerkdorpen Haarsteeg, Nieuwkuijk, Vliedberg en Vlijmen verbindt.

Het Hartplan in procedure
Door burgemeester Schweitzer wordt het plan goed naar de raad en naar de bewoners gecommuniceerd. Het bestemmingsplan ‘Nieuw Hart’ wordt door de gemeenteraad op 21 december 1965 aanvaard. Maar door Gedeputeerde Staten wordt het plan niet goedgekeurd. Zij vinden het te duur en adviseren een plan te ontwikkelen in de oude dorpskern. Graszadenbedrijf Mommersteeg trekt fel van leer omdat hun gronden worden opgeslokt. Gemeente Vlijmen gaat in beroep bij de Raad van State waar Schweitzer en Mommersteeg hun zaak tot het uiterste verdedigen. De Kroon vernietigt de bezwaren van de provincie en Schweitzer krijgt de gelukwensen van Mommersteeg. Het Hartplan is aanvaard! De tunnel wordt weliswaar gerealiseerd, maar door het nieuwe gemeentehuis niet in het Hartplangebied te bouwen verdwijnt de geest uit het plan en het aanvankelijke enthousiasme om het Hartplan uit te voeren verdwijnt geleidelijk.

Het Hartplan in uitvoering.
Het begin wordt in 1969 door de PTT gemaakt met de bouw van een nieuw postkantoor. Gemeente Vlijmen biedt daarvoor het perceel aan in de Burg. v.d. Venstraat, waar nu het appartementengebouw Passepartout staat. PTT wil dat niet omdat het te ver van het Vlijmens centrum gelegen is. Zij besluiten daarom in de Julianastraat een tijdelijk hulppostkantoor te plaatsen en dat heeft er gestaan vanaf 1971 tot 1983. Het beoogde Cultureel Centrum met meerdere zalen komt er niet. Door subsidies van het toenmalige ministerie CRM krijgt Vliedberg wel in 1972 buurthuis De Mand en Vlijmen buurthuis De Korf. De nieuwe bibliotheek wordt gebouwd en in 1985 geopend.

Op 7 oktober 1974 wordt het graafwerk voor de Schweitzertunnel gestart en de vrijgekomen grond wordt gebruikt om de nieuwe begraafplaats De Mortel op te hogen. Op 30 april 1976 wordt de tunnel geopend en plantegenstander Tinus de Vaan, gezeten in een Amerikaanse auto, rijdt als eerste door de tunnel. Het is de verbinding tussen Nassaulaan en Wolput onder de spoorlijn en de Maasroute. Voor de sporthal en het overdekte zwembad Die Heygrave wordt in 1975 De Box, een voormalige opslagruimte van Van Wagenberg-Festen, gesloopt. Op 30 april 1976 is de eerstesteenlegging en de opening is precies een jaar later. Voor de brandweer wordt in 1977 een tijdelijke kazerne in gebruik genomen in de opslagruimte van groentengroothandel Kivits, Wolput 59. Het tijdelijke duurt tot 2003, ruim 26 jaar. De nieuwbouw gebeurt door de nieuwe gemeente Heusden aan de Burgemeester Zwaansweg. In het Hartplan is vanaf het begin een plaats gereserveerd voor een nieuw te bouwen gemeentehuis. Uiteindelijk valt de beslissing! De nieuwbouw komt aan de Julianastraat naast het oude gemeentehuis en op 22 april 1988 wordt het nieuwe gemeentehuis geopend.

Door het bestuur van de Rabobank Vlijmen wordt op 9 juni 1987 de eerste steen gelegd voor een bankgebouw op een terrein tussen Achterstraat en Wolput, het vroegere Marktveld. Hier hebben vóór die tijd productiehallen van Van Wagenberg-Festen gestaan. Ernaast wordt in 1995 het appartementencomplex Marktstaete gebouwd. In 2000 wordt het Gezondheidscentrum De Statie in gebruik genomen. Wanneer het Mondriaanpark met 83 appartementen, 26 patiowoningen en 8 bungalows eind 2004 klaar is, is het gehele ‘hartgebied’ gevuld. Het winkelcentrum met parkeerterrein is er nooit gekomen.

In 1996 komt er aan De Akker het nieuwe winkel- en wooncomplex Oliemaat, maar dat complex sluit niet aan bij het winkelgebied van Het Plein. Vlijmenaren missen dan toch een ‘warm dorpshart’ en sinds 2003 zijn er plannenmakerijen voor een centrum vanaf het Plein tot het gemeentehuis. Zelfs is er een tijdlang sprake geweest van een parkeergarage onder het Plein. De nieuwe winkelgalerij en Plein worden in 2018 geopend en het paviljoen een jaar later. Het ziet er allemaal keurig uit, maar het is niet meer geworden dan een vernieuwing van het Plein en de winkelgalerij uit 1953.

Resumerend
Een bekend gezegde is ‘dat het altijd anders gaat dan je denkt of wilt’ en dat geldt ook voor het Vlijmense Hartplan. Over de financiële gevolgen, de rol van de Vlijmense bestuurders en over het plangebied Achterstraat-Wolput-Looiersteeg kunnen nog meerdere artikelen geschreven worden.

Bart Beaard

Overzichtskaart, waarin het ‘Nieuwe Hart’ is ingetekend. Collectie Nico de Bonth

 Op 30 April 1976 is de Schweitzertunnel door Commissaris der Koningin J.D. van der Harten geopend. Collectie Nico de Bonth.

 In 1988 wordt het nieuwe gemeentehuis van Vlijmen geopend. Nu het gemeentehuis van Heusden. Foto Ad Hartjes.

 Begin de dag met het nieuws uit je gemeente met de gratis Nieuwsbrief. KLIK HIER en meld je aan.
Aanvoerder van het lokale nieuws. Wist u dat wij iedere morgen bijna 2500 nieuwsbrieven verzenden

Aanmelden nieuwsbrief
Cookieinstellingen