Een nieuwe Aflevering van Historisch Heusden geschreven door Bart Beaard en deze keer gaat deze aflevering over In Den Gekroonden Hoed, de geschiedenis van een Elshouts café. Café “In den Gekroonden Hoed” is een woonhuis annex café, dateert uit de 18e eeuw en is gesitueerd aan de Heusdenseweg te Elshout.
Het pand komt voor op de lijst van Rijksmonumenten onder nummer 14140. Het heeft een L-vormige plattegrond. Naar alle waarschijnlijkheid heeft de bouw in de eerste helft van de 18e eeuw plaatsgevonden. Het is niet bekend of het pand vanaf het begin als café is geëxploiteerd.
Verkoopakte van 1788
Het oudst bekende document is een akte van 14 september 1787. Het café staat dan te boek onder de naam “Den Hoet”. Eigenaar is Cornelis van Weezel, gehuwd op 17 mei 1778 met Mechtildis Hoppenbrouwer. Na het overlijden van Cornelis in 1787 wordt café met landerijen publiek verkocht. De nieuwe eigenaren worden Pieter van Vlijmen en Josina Vesters. Maar de echtelieden overlijden kort na mekaar op resp. 20 juni en 11 juni 1808. Op 18 november 1808 wordt daardoor het pand publiek verkocht en wordt Eimert van Diessen de nieuwe eigenaar van het café. Zijn moeder is een zus van de eerdergenoemde Mechtildis Hoppenbrouwer. Op 24 april 1809 trekt Koning Lodewijk Napoleon van Heusden naar Geertruidenberg en heeft een stop in Elshout voor overleg met pastoor Martinus Beckers. Bij het café heeft toen een ereboog gestaan.
Tapperij van Boxtel ‘Den Hoed’
Wegens gebrek aan archiefstukken is niet vast te stellen wanneer Eimert van Diessen het pand verkocht heeft aan Jan van Boxtel. Van Boxtel is geboren in Son op 13 juli 1777 en trouwt in 1813 met Anna van Falier uit Vlijmen. Jan is meester-hoefsmid en wordt smid in Elshout. Echtgenote Anna bedient tapperij ‘Den Hoed’. In 1849 overlijdt Jan en zijn werk wordt voortgezet door meerdere smidsknechten. Wanneer Anna in 1873 overlijdt wordt het café voortgezet door dochter Anna Maria. Het dient veelal als pleisterplaats voor voerlui die hier hun paard laten rusten.
Herberge A. van Iersel ‘Den Hoed’
Anna Maria zet de tapperij vanaf 1873 voort. Zij is in 1868 met Adriaan van lersel uit Haaren getrouwd. Adriaan is smid en is één van de smidsknechten in de smederij van wijlen Jan van Boxtel, die al in 1849 is overleden. Anna Maria overlijdt in 1887 en Adriaan in 1888. Het echtpaar is kinderloos en het café wordt verkocht.
Koffiehuis Frans Brok ‘In de Hoed’
Het café komt in 1888 in het bezit van Mieke Klerks, die in dat jaar trouwt met Frans Brok. Mieke is een dochter Antonetta van Boxtel, een zus van eerdergenoemde Anna Maria van Boxtel. Antonetta is getrouwd met Hendrikus Klerks. Frans en Mieke hebben dit café tot 1894 in bezit maar verhuizen dan naar Drunen en beginnen een koffiehuis bij de plaats waar tegenover een tramremise gebouwd gaat worden en de tramlijn ’s-Bosch-Drunen-Heusden wordt aangelegd. In café ‘Den Hoed’ treden als nieuwe kasteleins/eigenaren in 1894 Hendrikus Klerks, de vader van Mieke Klerks, en Miekes broer Jan Klerks voor het voetlicht.
Café Jan Klerks ‘In de Hoed’
Jan Klerks trouwt in 1901 met Jans Elshout en uit dit huwelijk worden zes kinderen geboren; twee jongens en vier meisjes. Zoon Harrie overlijdt in 1914 op 5-jarige leeftijd. Jans overlijdt al in 1920 op 47-jarige leeftijd waarna Jan als kastelein de zaak voortzet en waarin hij geholpen wordt door zijn dochters Net, Marie, Cor en Henriette. Jan Klerks koopt op 23 augustus 1927 voor zijn zoon en ook paardenhandelaar Piet het koffiehuis in Drunen, dat in de loop der tijd uitgegroeid is naar het huidige Partycentrum De Remise. In Elshout runt Jan Klerks het café ‘Den Hoed’ met zijn dochters Cor en Net totdat hij in 1939 overlijdt. Omstreeks 1935 is de stal achter het café gebouwd.
Café der kinderen Jan Klerks
Wanneer Jan Klerks op 20 juni 1939 overlijdt wordt het geheel eigendom van ‘de kinderen Klerks’ en wordt het café voortgezet door Net en Cor. De naam van het café is dan: Café der kinderen Jan Klerks. In 1942 trouwt Henriette Klerks met Drunenaar Ad Veltman. Door verzetsman Veltman worden tijdens de oorlog Cor en Net geconfronteerd met een groep van 28 onderduikers van het geallieerde Britse leger. Enkele dagen en nachten zijn zij ondergebracht in de schuur achter het café. In het herdenkingsboek ‘REMEMBER’ noemt Veltman het café: van ‘de dames Hoed’.
Café ‘In den Gekroonden Hoed
In 1950 wordt het café verbouwd: De schutskamer wordt vergroot met het achterhuis, de stal wordt bergplaats, in de voorgevel vervalt de dubbele boogdeur, uitbreiding van het toilet en de zaal krijgt drie prijzenkasten voor de verenigingen, die er hun thuisbasis hebben; biljartvereniging ‘Zelden Raak’, ‘OLV Schuts’ en handboogvereniging ‘Victoria’. Hoewel er aan de buitenmuur altijd een bord met de tekst ‘In den Gekroonden Hoed’ heeft gehangen, wordt pas vanaf 1950 deze tekst als naam voor het café gebruikt. In 1954 wordt Net ernstig ziek en overlijdt, waarna het café door Cor tot 1966 wordt voortgezet. Het café wisselt vervolgens regelmatig van exploitant waarmee er ook de nodige verbouwingen zijn: 1966 familie Suiskens, 1968 Piet en Fransje Pulles, 1976 Ad Veltman, een neef van Cor Klerks. In 1977 laat hij de achterliggende schuur verbouwen tot dansgelegenheid. In 1979 wordt de schutskamer vergroot met de achterliggende bergruimte.
De rij exploitanten wordt als volgt voortgezet: 1985 Bertjan en Diny Gabriëls, 1990 Jan en Anja van Rooy, 1993 Cor van Drunen en Ricky van den Bosch, 1997 Gerard en Christien Vermegen, 2006 Ton en Carola Pelders, 2011 Roel van den Oever
In de Elshoutse gemeenschap heeft het café altijd een belangrijke plaats ingenomen met haar vaste stamgasten en de vele feesten. Het is ook een thuisbasis voor meerdere verenigingen, die er hun belangrijkste activiteiten hebben als vergaderingen en statiedagen. Ook is het café altijd druk bezocht met de jaarlijkse kermis en carnaval.
Bart Beaard
