Een nieuwe Aflevering van Historisch Heusden geschreven door Bart Beaard en deze keer gaat het in deel 109 van Historisch Heusden over Pestert, Pessert, Pessaert of Pessaart. Even voorbij de Fellenoord maakt het fietspad een scherpe bocht naar links. Op dit punt zie je tussen de dennenbossen een beukenlaan.
Dit is de plek waarop op topografische kaarten een hoeve met bijgebouwen staat aangegeven als de Pessert. Eeuwen geleden graasden hier schapen in het toen nog open en vaak natte heidelandschap. De Pestert is de meest gebruikte naam en is een ontlening aan het Latijnse “pascuum” of “open graslande”. Andere voorkomende namen zijn Pessert, Pessaert en Pessaart.
Lange smalle kavel
Het is een strook grond van omstreeks 200 meter breedte tussen de grens met Loon op Zand en de Fellenoord. De strook heeft een lengte van 3,3 kilometer en liep vanaf de Oude Loonse Turfvaart, zuidelijk van de Heidijk in Drunen, precies tot huidig hotel Bos en Duin aan de Oude Bosschebaan in Udenhout. Het is een unieke en zéér vreemde situatie dat een perceel, kenmerkend voor lage natte veengronden, over een hoge droge dekzandrug liep. De strokenverkaveling vanaf de oude Maasloop ligt precies noord-zuid. Het perceel staat vermeld in een na 1374 aangelegd leenboek van Brabant, waarmee geconcludeerd kan worden dat de Pestert op het einde van de 14e eeuw is ontstaan. Aannemelijk is ook dat daarna hier een hoeve met een schuur, schop en bakhuisje is gebouwd.
Dennenbossen
Op het einde van de 19e eeuw zijn de zandverstuivingen tot staan gebracht door een grootschalige aanplant van dennenbossen. Het heide- en duinenlandschap veranderde daardoor in een bos- en duinenlandschap. In het begin van de vorige eeuw heeft de aanleg van het Drongelens Kanaal grote gevolgen gehad voor het oorspronkelijke natte heidegebied. Voordien overstroomde het gebied regelmatig door het maaswater in de overlaten en de grondwaterstand was hoog, omdat het laaggelegen land was. Door de aanleg van het kanaal werd de grondwaterstand aanzienlijk lager. De toenmalige aanplant van dennenbossen onttrok ook veel water aan het gebied. De Pestert werd een open stuk bouwland, omgeven door dennenbossen. Het meest zuidelijke gedeelte heeft nog steeds stuifzandwallen van ongeveer 12 tot 20 meter hoogte.
Van Leijden
De Van Leijdens woonden al vanaf 1698 in Drunen en het is aannemelijk dat zij al vanaf die tijd op de Pestert hebben gewoond. Op het einde van de 18e eeuw is de hoeve en het land in bezit van Johannes van Leijden, getrouwd met Maria Schalken. In 1817 overlijdt Johannes en de weduwe draagt De Pestert over aan haar kinderen, die het vervolgens in 1823 verkopen. Maria blijft op de Pestert wonen en zoon Willem wordt pachter van de hoeve en van een stuk landbouwgrond. Willem was getrouwd met Hendrika Sneijders en hun nazaten hebben De Pestert gepacht tot begin 1900.
Steinbach (*1876-†1830)
Op 12 mei 1823 wordt door de kinderen Van Leijden aan Drunens burgemeester Hendrik Ignatius Steinbach (1810-1830) de hoeven verkocht en het gebied aangeduid als: huis, bakhuis, schuur, erf, tuin, boomgaard en aangelegen teelland met houtbos, turf- en heidevelden. Het gaat dan om 15 bunder ‘noord strekkende van de Vaart af, zuidwaarts op tot den duin en behorende hierbij den duin regt doorgaande tot de hangende rijzen van den Udenhout toe’.
De burgemeester overlijdt op 8 juli 1830 en zijn echtgenote Antonia Maria Hoogendoorn op 20 mei 1837. Volgens een acte opgemaakt in 1834 door weduwe Steinbach, wordt 11 november 1838 de hoeve door de Drunense pastoor en gemachtigde Wilhelmus Adrianus Coppens, verkocht aan Ferdinand Joseph Emile d’Oultremont, eigenaar van de Heerlijkheid Drunen en wonende te Brussel. Het geheel omvatte toen ca. 47 bunder.
De pacht familie d’Oultremont
Zoals omschreven heeft familie d’Oultremont in 1838 de hoeve met omliggende terreinen gekocht van de familie Steinbach. De pacht wordt bij de verkoop voortgezet door Willem van Leijden en na 1865 door zijn zoon Adriaan (1823-1900), ‘als zijnde reeds vele jaren bij hem in huur geweest’. In de periode 1917 tot 1942 is Jan van Son, getrouwd met Mie van Engelen, de pachter en opziener namens de Belgen. In de periode dat het eigendom is van familie d’Oultremont is er veel activiteit. Toen zijn de lange beukenlaan en de kleinere dwarslaan (’t Pestertje) aangeplant. Beuken hebben laag afhangende takken waarachter jagers zich kunnen verschuilen. In augustus en september komen de graven d’Oultremont voor de jacht. Jaarlijks worden door de lokale notaris in het ‘huis de Pestert’ openbare verkopingen gehouden van hakhout, mijnhout, masten sparren, heinhout, hop- en boonstaken, mutsaards en schaarhout. Vóór de oorlog verzorgde Jan van Son het klaarmaken van de houtverkoop, na de oorlog deed dat Driek Roestenburg, opzichter van de graaf. Ook wordt er door groepen in tenten gekampeerd. Zoals in de periode 1931-1935 wanneer er jaarlijks gedurende vier weken groepen van 200 man personeel van DRAKA uit Delft komen. Na de oorlog wordt er nog wel door kleinere groepen gekampeerd.
In 1942 staat de pachthoeve leeg. Jan van Kempen, zijn vrouw Sien Smits, en hun drie zonen gaan er wonen en hebben er een gemengd boerenbedrijf. In 1957 stortte het achterhuis van de boerderij gedeeltelijk in en is het gezin op de Hoge Schijf gaan wonen. De pacht voor 8 ha cultuurgrond is toen door Drunenaar Giel van Noort overgenomen. Met een moderne aanpak van bemesting kiezen zij voor het telen van zomerrogge en suikerbieten. De boerderij, schop en bakhuis zijn door een sloper afgebroken omwille van de oude IJsselsteentjes. In 1967 is de schuur afgebrand en in elkaar gestort.
Natuurmonumenten
Vanaf 15 januari 1976 is de Vereniging Natuurmonumenten de nieuwe eigenaar van ca. 66 ha grondoppervlakte bestaande uit ca. 17 ha. stuifzand met fraaie stuifruggen en stuifkoppen, ca. 8 ha. heide, ca. 10 ha. verpachte cultuurgrond (bouw- en weiland), ca. 6 ha eikenhakhout, ca. 2 ha opgaand loofbos en ca. 21 ha. dennenbos. Enkele bomen, waaronder een oude tamme kastanje, en enkele fundamenten herinneren nog aan de ligging van de voormalige nederzetting uit de late Middeleeuwen. Toen Natuurmonumenten in 1976 de Pestert kocht is het pachtcontract met de broers Jan en Nort van Noort voortgezet. In 1990 nemen zonen Kees en Giel de pacht over tot 2020.
Bart Beaard
Begin de dag met het nieuws uit je gemeente met de gratis Nieuwsbrief. KLIK HIER en meld je aan. Aanvoerder van het lokale nieuws.
< Kijk hier voor agenda
< Volg HeusdenNieuws ook via Facebook
< Wist u dat wij iedere morgen meer dan 3750 nieuwsbrieven verzenden
< Wist u dat wij iedere dag meer dan 10.000 bezoekers hebben op onze website
< Adverteren op Heusden.Nieuws.nl stuur een mail
