Een nieuwe Aflevering van Historisch Heusden geschreven door Bart Beaard en deze keer gaat het in deel 122 van Historisch Heusden over Appels en peren van Het Slot en ‘t Hamelland. Op 19 juli 1881 betrekt Gerrit van Everdingen (1851-1935) in de Heusdense Pelsestraat een monumentale woning (nu De Drie Koningen) met daarnaast een stadsboerderij (nu De Moriaan).
Van Everdingen is officier van de Infanterie. Hij trouwt op 21 juli 1884 met de vermogende Antonia Johanna Roomer (1841-1899) en later trouwt hij op 19 september 1901 met Alida Vermeulen (1872- 1969). Uit dit huwelijk zijn drie kinderen geboren; Kees 1902, Jo 1906 en Wim 1915. In de loop der tijd koopt Gerrit in Heesbeen meerdere grondpercelen, die hij zelf verpacht. In 1906 koopt hij de boerderij Het Slot met de bijbehorende percelen voor ƒ11.200,- van de Belgische koopman Jules Plissart, die het in 1880 kocht van de Duitse adellijke familie Wolff-Metternich. Jules Plissart is in Antwerpen een rijke eierhandelaar en mede-eigenaar van biscuitfabriek Parein. De landbouwer Gijs Huijgen woont dan op de boerderij Het Slot. Zoon Kees, het oudste kind van Gerrit en Alida, bouwt tegenover het Slot herenhuis ’t Hamelland.
’t Hamelland
Kees (1902-1978) is in 1929 met Thera van Nouhuys (1902-2001) getrouwd. Het echtpaar krijgt vier kinderen: Gerrit (1930), Marietje (1931), Lied (1933) en Kees (1942). Echtgenote Thera komt uit ’s-Gravenhage en heeft een opleiding gevolgd aan de middelbare tuinbouwschool voor meisjes ‘Huis te Lande’ in Rijswijk. Vanaf 1923 kennen zij elkaar vanwege militaire en hippische activiteiten van Kees. Kees van Everdingen wil in Heesbeen een landbouw- en veeteeltbedrijf beginnen. Op het einde van 1926 wordt een ontwerptekening gemaakt voor een herenhuis en een grote schuur van 20 bij 20 meter. Het is gelegen op een weiland tegenover boerderij Het Slot. De grond is dan nog het eigendom van zijn ouders. Het ontwerp is in een bouwstijl die we later kennen als de Amsterdams School. De aanbesteding gebeurt onderhands en aannemer J. van Wijk uit Heusden krijgt de opdracht. Het timmerwerk wordt opgedragen aan timmerman G. Nieuwkoop te Heesbeen.
In de boerderij wordt melkvee gehouden, er is een paardenstal met veulenhok, een kalverstal, een koelruimte voor de melkbussen, een korenzolder en een garage. Na enkele jaren zit het hem door de lage landbouwprijzen niet mee en gezocht wordt naar extra inkomsten en dat wordt het fruitbedrijf.
Boerderij Het Slot
Wanneer Gerrit van Everdingen Het Slot koopt bestaat het kadastraal uit 4 gedeelten: een boomgaard, tuin, Het Slot (huis, schuur, stroopfabriek en erf) en bouwland. De totale grootte is 86,4 are. Sinds 1880 woont en werkt Gijs Huijgen (1838-1931) op de boerderij en hij blijft dat doen tot zijn overlijden. Rond de eeuwwisseling is het complex vele jaren door de Heusdense families Verhoeven, van der Heijden en Malingré gepacht en gebruikt voor de ondersteuning van hun productie van stroop en peekoffie. Gerrit van Everdingen heeft er, volgens een krantenbericht uit 1919, al een hoogstamboomgaard. In het krantenbericht klaagt hij over het stelen van peren door de jeugd. Na het overlijden van Gijs Huijgen in 1931 staat Het Slot leeg en krijgt het de belangstelling van zoon Kees voor de fruitteelt.
Fruit op ’t Hamelland
Op het einde van de dertiger jaren in de vorige eeuw adviseren land- en tuinbouwconsulenten de boeren om zich te gaan specialiseren. In de omgeving van Heesbeen wordt de fruitteelt heel belangrijk. Ook Van Everdingen kiest voor het fruitbedrijf. De omzetting van het gemengde landbouwbedrijf naar een fruitteeltbedrijf vindt gedurende de oorlog geleidelijk plaats. Ten westen van ’t Hamelland wordt een boomgaard aangelegd. In 1941 worden 400 eenjarige appelbomen geplant die hij gekocht heeft bij boomkwekerij Hereijgers-Damen uit Zundert, ongeveer de helft van het ras Manks Codlin en de rest Jonathan, Cox’s Orange Pippin en de Schone van Boskoop (goudrenet). In het najaar van 1942 wordt nogmaals eenzelfde hoeveelheid bomen geplant. De vakonderwijzer fruitteelt A.P. Hereijgers ontwerpt het plantschema volgens het ‘blijver- en wijkersysteem’. Hierbij worden de bomen dicht op elkaar geplant; als na vier of vijf jaar de bomen elkaar hinderen worden de ‘wijkers’ gerooid om ruimte te geven aan de ‘blijvers’. In 1942 slaagt hij voor een cursus bij de Fruitteeltschool in Geldermalsen. Op die scholen wordt lesgegeven in nieuwe snoeimethodes, beplantingsschema’s, juiste bemesting en toepassing van bestrijdingsmiddelen.
Het Slot wordt fruitbewaarplaats
In juni 1943 wordt door Heusdense architect Huub Baaijens bij Gemeente Eethen een bouwaanvrage ingediend voor de wijziging van de benedenverdieping van het pand naar een vorstvrije fruitbewaarplaats. Hiervoor worden ramen en deuren dichtgemetseld. De wanden en het plafond worden geïsoleerd met een 30 cm. dikke laag kurk. Aan het plafond komen ventilatiekokers en in de muren ventilatieluiken met bijbehorende ventilatoren. Er komt een aparte ruimte voor het sorteren van het fruit en in de buitengevel een doorgeefluik voor het doorgeven van de veilingkisten met Goudrenetten en Jonathans. In de oorlog gaat het fruit naar de veiling in Drunen, na de oorlog veelal ook naar Veen, Zaltbommel en Geldermalsen. Het gebeurde ook dat ‘op hout’ werd verkocht en dat handelaren o.a. uit Veen een bod uitbrachten op de gehele oogst.
In en na de oorlog
Op het einde van de Tweede Oorlog, tussen 5 november 1944 en 5 mei 1945, is de Bergse Maas frontlinie en van beide zijden zijn er vele beschietingen, waardoor ’t Hamelland en de boomgaard nogal schade opliepen. Na de oorlog begint ook de mechanisering en komen er machines om het gras tussen de boomrijen te maaien en in 1947 wordt een machine gekocht voor het bespuiten van de fruitbomen.
Ruilverkaveling
In de jaren ’60 van de vorige eeuw wordt de ruilverkaveling Heusden-Vlijmen uitgevoerd en ondergaat het landschap bij Heesbeen een metamorfose. De boomgaarden bij ’t Hamelland, bij het Slot en de boomgaard van Kees Verhoeven worden geruimd, de slotgracht van het ‘Huis van Heesbeen’ wordt dichtgeschoven en het gebied wordt geëgaliseerd. Het verandert in een vlak gebied met strakke sloten en de nodige asfaltwegen. Gelukkig is een gedeelte van het Oude Maasje in Heesbeen door ingrijpen van Kees van Everdingen ontkomen aan het geweld van bulldozers en kiepkarren.
Tot slot
Na de ruilverkaveling worden bij ’t Hamelland circa 1500 laagstambomen van het soort Conference-peren aangeplant. In 1974 wordt ’t Hamelland verkocht aan Martinus Buijs. Het Slot wordt in hetzelfde jaar bezit van Gerrit, oudste zoon van Kees van Everdingen, die het verbouwt tot een woonboerderij.
Bart Beaard
Begin de dag met het nieuws uit je gemeente met de gratis Nieuwsbrief. KLIK HIER en meld je aan. Aanvoerder van het lokale nieuws.
< Kijk hier voor agenda
< Volg HeusdenNieuws ook via Facebook
< Wist u dat wij iedere morgen meer dan 4000 nieuwsbrieven verzenden
< Wist u dat wij iedere dag meer dan 10.000 bezoekers hebben op onze website
< Adverteren op Heusden.Nieuws.nl stuur een mail
