Historisch Heusden: De komst van een crematorium in Vlijmen
02 mrt 2023, 10:17 • Historisch Heusden
Salha
Een nieuwe Aflevering van Historisch Heusden geschreven door Bart Beaard en deze keer gaat het in deel 140 van Historisch Heusden over de komst van een crematorium in Vlijmen. In een brief van 6 maart ‘81 liet coöperatieve begrafenisonderneming DELA aan het College weten, dat Vlijmen een geschikte locatie zou zijn voor de bouw van een crematorium.
In een vertrouwelijk overleg van de Commissie Ruimtelijke Ordening (CRO) werd dit besproken en werd akkoord gegeven voor een brief van het College naar DELA en Provincie, dat men met het plan instemde. Al snel gingen in Vlijmen geruchten over de komst. De brief werd gelekt en verscheen in de pers, waardoor de raad zich gepasseerd voelde. In de raadsvergadering van 15 juni ‘81 kwam dit uitgebreid aan de orde. Het Vlijmens gemeentebestuur, onder aanvoering van burgemeester J. van Greunsven, zag het verrijzen van een crematorium als een toename van de werkgelegenheid, koopkracht en naamsbekendheid.
Luchtfoto van het complex in 1986
De locatie
Door de te verwachten toename van het aantal crematies, koos DELA, na onderzoek over de spreiding van aanwezige en nog te bouwen crematoria, voor deze regio. Het resultaat van de studie was dat er in de regio Den Bosch een crematorium zou moeten komen. Aanvankelijk koos DELA voor een locatie aan de Veldweg in Haarsteeg, maar deze locatie werd door de Provinciaal Planologische Dienst afgewezen. De Dienst kwam met een ander voorstel: de zuidhoek van Abdijlaan en Het Hoog, direct gelegen aan een afrit van de A59. Het bleek, dat voor de toekomstige ontwikkeling van dit gebied, eerder de afrit bij de Wolput was aangelegd. Op 3 maart ‘82, nog voordat de gemeenteraad zich had uitgesproken, verwierf DELA het vijf hectare grote perceel van twee lokale eigenaren. Architecten waren inmiddels aan het werk gezet om de plannen uit te werken, want op het eind van dat jaar zou men met de bouw starten.
Door de te verwachten toename van het aantal crematies, koos DELA, na onderzoek over de spreiding van aanwezige en nog te bouwen crematoria, voor deze regio. Het resultaat van de studie was dat er in de regio Den Bosch een crematorium zou moeten komen. Aanvankelijk koos DELA voor een locatie aan de Veldweg in Haarsteeg, maar deze locatie werd door de Provinciaal Planologische Dienst afgewezen. De Dienst kwam met een ander voorstel: de zuidhoek van Abdijlaan en Het Hoog, direct gelegen aan een afrit van de A59. Het bleek, dat voor de toekomstige ontwikkeling van dit gebied, eerder de afrit bij de Wolput was aangelegd. Op 3 maart ‘82, nog voordat de gemeenteraad zich had uitgesproken, verwierf DELA het vijf hectare grote perceel van twee lokale eigenaren. Architecten waren inmiddels aan het werk gezet om de plannen uit te werken, want op het eind van dat jaar zou men met de bouw starten.
Stichting Crematorium en Begraafplaatsen Vlijmen en Omgeving
De afdeling Rechtspraak van de Raad van State bepaalde medio augustus ’82 dat de procedure opnieuw moest worden gestart en dat het plan aan meerdere gegadigden moest worden aangeboden. Daarvoor werd genoemde Stichting opgericht, onder voorzitterschap van de Drunense pastor P. van Heeswijk, samen met de kerkbesturen van het Dekenaat Heusden. De Stichting vond de inbreng van DELA te zakelijk en dat dit plan beter door mensen uit de omgeving gebouwd en geëxploiteerd kon worden. De Stichting vond ook, dat door het cremeren het traditionele begraven niet in het geding moest komen. Met een huis-aan-huis brief werden haar doelstellingen uiteengezet. Maar hun plannen waren te laat, gebrek aan een locatie, slecht onderbouwd en zonder ervaring/deskundigheid.
De afdeling Rechtspraak van de Raad van State bepaalde medio augustus ’82 dat de procedure opnieuw moest worden gestart en dat het plan aan meerdere gegadigden moest worden aangeboden. Daarvoor werd genoemde Stichting opgericht, onder voorzitterschap van de Drunense pastor P. van Heeswijk, samen met de kerkbesturen van het Dekenaat Heusden. De Stichting vond de inbreng van DELA te zakelijk en dat dit plan beter door mensen uit de omgeving gebouwd en geëxploiteerd kon worden. De Stichting vond ook, dat door het cremeren het traditionele begraven niet in het geding moest komen. Met een huis-aan-huis brief werden haar doelstellingen uiteengezet. Maar hun plannen waren te laat, gebrek aan een locatie, slecht onderbouwd en zonder ervaring/deskundigheid.
Op 25 september ’85 plantte burgemeester Van Greunsven de eerste boom, als officiële start van de bouw
“Crematorium, Het zit Het Hoog, hoog!!"
De buurtschap was des duivels, richtte een actiegroep op van direct belanghebbende bewoners van Het Hoog, Abdij Mariënkroon en Tuinbouwweg en haalde 57 handtekeningen op. Hun bezwaren waren: agrarische bestemming van hun gebied, overlast door rook stank en as van de lijkverbranding, leefbaarheid, tienmaal per dag een verkeersopstopping, daling van de waarde van hun bezit etc. Al op 17 maart was er overleg met het College, maar de burgemeester kon de ongerustheid niet wegnemen. Daarna bezocht de actiegroep de crematoria in Rotterdam, Breda en Heeze en vond weerklank voor hun bezwaren, had overleg met gemeenteraadsleden en met het bestuur van NCB, dienden bezwaren in tegen de vergunningen, zorgden met demonstraties voor steun van de bevolking etc. Zij bleven fel strijden tegen de komst. Actievoerder Chiel Mommersteeg vertelde later: “De bouw van het crematorium hebben we niet tegen kunnen houden. Achteraf bezien, hebben we netjes actie gevoerd, maar de zaak toch verloren”.
De buurtschap was des duivels, richtte een actiegroep op van direct belanghebbende bewoners van Het Hoog, Abdij Mariënkroon en Tuinbouwweg en haalde 57 handtekeningen op. Hun bezwaren waren: agrarische bestemming van hun gebied, overlast door rook stank en as van de lijkverbranding, leefbaarheid, tienmaal per dag een verkeersopstopping, daling van de waarde van hun bezit etc. Al op 17 maart was er overleg met het College, maar de burgemeester kon de ongerustheid niet wegnemen. Daarna bezocht de actiegroep de crematoria in Rotterdam, Breda en Heeze en vond weerklank voor hun bezwaren, had overleg met gemeenteraadsleden en met het bestuur van NCB, dienden bezwaren in tegen de vergunningen, zorgden met demonstraties voor steun van de bevolking etc. Zij bleven fel strijden tegen de komst. Actievoerder Chiel Mommersteeg vertelde later: “De bouw van het crematorium hebben we niet tegen kunnen houden. Achteraf bezien, hebben we netjes actie gevoerd, maar de zaak toch verloren”.
Gemeenteraad besluit
In de vergadering van 21 februari ‘83 moest de raad een besluit nemen. Door CRO was een voorwaardenpakket opgesteld waarin de bezwaren zoveel mogelijk verwerkt waren. De raadsvergadering was onrustig en alle ‘voors en tegens’ kwamen uitgebreid aan de orde. Het besluit over het voorstel tot bouw van een crematorium door DELA werd aangenomen met elf voor en vier tegen. Het voorstel tot weigering van een gelijkluidend verzoek van de Stichting werd aangenomen met tien voor en vijf tegen.
In de vergadering van 21 februari ‘83 moest de raad een besluit nemen. Door CRO was een voorwaardenpakket opgesteld waarin de bezwaren zoveel mogelijk verwerkt waren. De raadsvergadering was onrustig en alle ‘voors en tegens’ kwamen uitgebreid aan de orde. Het besluit over het voorstel tot bouw van een crematorium door DELA werd aangenomen met elf voor en vier tegen. Het voorstel tot weigering van een gelijkluidend verzoek van de Stichting werd aangenomen met tien voor en vijf tegen.
De bezwaarschriften
De Commissie voor de AROB-bezwaarschriften had een bezwaarschrift van NCB niet ontvankelijk verklaard. In 1980 had CAV op deze locatie een verkooppunt willen bouwen. Het ontwerp-bestemmingsplan kwam ter visie waarop elf afzonderlijke en 426 eensluidende bezwaren van inwoners werden ingediend. Enkele partijen maakten de bevolking anticrematorium. B&W zag de bezwaren van inwoners als sympathiebetuigingen en gebaren van adhesie voor de actiegroep, maar wezen alle bezwaren van de hand. Het bestemmingsplan werd door de raad met negen tegen zes vastgesteld. Dan volgde op 7 februari ’84 een zitting bij de provincie. In colonne waren Vlijmenaren naar het provinciehuis gegaan en daar was de grote hal als hoorzaal ingericht. Daar bleek wederom dat bestuurders en (een aantal) burgers lijnrecht tegenover elkaar stonden. Medio juli keurde GS het plan goed. De actiegroep ging vervolgens naar de Raad van State.
De Commissie voor de AROB-bezwaarschriften had een bezwaarschrift van NCB niet ontvankelijk verklaard. In 1980 had CAV op deze locatie een verkooppunt willen bouwen. Het ontwerp-bestemmingsplan kwam ter visie waarop elf afzonderlijke en 426 eensluidende bezwaren van inwoners werden ingediend. Enkele partijen maakten de bevolking anticrematorium. B&W zag de bezwaren van inwoners als sympathiebetuigingen en gebaren van adhesie voor de actiegroep, maar wezen alle bezwaren van de hand. Het bestemmingsplan werd door de raad met negen tegen zes vastgesteld. Dan volgde op 7 februari ’84 een zitting bij de provincie. In colonne waren Vlijmenaren naar het provinciehuis gegaan en daar was de grote hal als hoorzaal ingericht. Daar bleek wederom dat bestuurders en (een aantal) burgers lijnrecht tegenover elkaar stonden. Medio juli keurde GS het plan goed. De actiegroep ging vervolgens naar de Raad van State.
Open Dag in mei ’87
De bouw, ingebruikname en opening
Na zes gerechtelijke uitspraken door de Raad van State en twee door de Kroon werd in juni ’85 met de 12 miljoen gulden kostende bouw gestart. Op 25 september ’85 werd door de burgemeester de eerste boom, een fraaie blauwe ceder, geplant als officiële start van de bouw. Met gemengde gevoelens werd bij de bijeenkomst nog eens teruggekeken op de verhitte strijd en de procedures die 4 jaar geduurd hadden. In juni ’86 werd de bouw opgeleverd en in december opvolgend vonden de eerste crematies plaats. Op 7 maart ’87 was de officiële opening, die door de burgemeester werd verricht en waarbij hij het team van medewerkers alle succes toewenste.
Na zes gerechtelijke uitspraken door de Raad van State en twee door de Kroon werd in juni ’85 met de 12 miljoen gulden kostende bouw gestart. Op 25 september ’85 werd door de burgemeester de eerste boom, een fraaie blauwe ceder, geplant als officiële start van de bouw. Met gemengde gevoelens werd bij de bijeenkomst nog eens teruggekeken op de verhitte strijd en de procedures die 4 jaar geduurd hadden. In juni ’86 werd de bouw opgeleverd en in december opvolgend vonden de eerste crematies plaats. Op 7 maart ’87 was de officiële opening, die door de burgemeester werd verricht en waarbij hij het team van medewerkers alle succes toewenste.
Het crematorium
Het uitvaartcentrum bestond uit: hoofdzaal, familiekamers, aula’s, koffiekamer, bloemenzaal, ovenruimte, kapel, mortuarium en columbarium. In mei ’87 werden voor belangstellenden op drie zondagen succesvolle rondleidingen aangeboden waarvoor 2400 personen zich hadden aangemeld.
Het uitvaartcentrum bestond uit: hoofdzaal, familiekamers, aula’s, koffiekamer, bloemenzaal, ovenruimte, kapel, mortuarium en columbarium. In mei ’87 werden voor belangstellenden op drie zondagen succesvolle rondleidingen aangeboden waarvoor 2400 personen zich hadden aangemeld.
Noten
- De informatie in deze uitgave is gebaseerd op artikelen uit De Vlijmscherper, jaargangen 1980 t/m 1987.
- In 1980 waren er landelijk 40.000 crematies oftewel 35% van de overledenen. In 2022 waren er dat 115.000 of 67%. Ons land heeft nu 104 crematoria.
- Het crematorium Maaslanden verzorgt nu jaarlijks bijna 2000 uitvaarten, oftewel 6 tot 7 per dag.
Bart Beaard
Begin de dag met het nieuws uit je gemeente met de gratis Nieuwsbrief. KLIK HIER en meld je aan. Aanvoerder van het lokale nieuws.
