Historisch Heusden: De tragedie van de familie van Broekhoven-Löb

Harrie is sinds 1935 onderwijzer aan de Drunense R.K. Jongensschool. Paula is van katholiekjoodse afkomst, is de jongste uit een gezin van acht kinderen en is geboren op Sumatra. In de oorlog heeft het gezin Löb en ook Harrie van Broekhoven de tragedie van Jodenhaat moeten doorstaan en als enige van het gezin Löb overleeft Paula de Holocaust.

De familie Löb

Lutz Löb (1881-1935) studeert mijnbouw aan de Technische Hogeschool te Delft. Tijdens zijn studie krijgt hij kennis aan pianiste Jenny van Gelder (1879-1938). Beiden hebben joodse ouders, maar beiden hebben veel belangstelling voor het katholieke geloof. Na hun trouwen in 1907 worden beiden katholiek en deze beslissing zal hen hun hele leven en dat van hun kinderen blijven achtervolgen. Na zijn studie werkt Lutz als mijnbouwingenieur bij de Staatsmijnen in Limburg en bij de kolenmijnen Ombilin in Sumatra en Nespico in Spitsbergen. Vanaf 1922 wonen zij in Bergen op Zoom en hier wordt Lutz leraar wis- en natuurkunde aan de HBS. Lutz gaat theologie studeren en knoopt intensieve kontakten met kloosterorden aan. Dit resulteert er uiteindelijk in dat bijna alle kinderen naar het klooster gaan. De broers George, Rob, en Ernst treden enige jaren na elkaar in bij de Trappisten in de abdij Koningshoeven te Berkel-Enschot. De drie zussen Lien, Door en Wies komen bij de Trappistinen in de abdij Koningsoord te Berkel-Enschot. De jongste zoon Hans heeft enige tijd in een klooster gewoond, maar wordt uiteindelijk elektromonteur.

Bezetting en Jodenvervolging

Spoedig na de Duitse bezetting in 1940 worden er vele discriminerende bepalingen tegen de joden uitgevaardigd en weldra begint ook hun deportatie. Op zondag 26 juli 1942 wordt in alle katholieke kerken een schrijven voorgelezen van het Nederlandse episcopaat. In hun brief protesteren de bisschoppen tegen de gedwongen tewerkstelling van de Nederlanders in Duitsland en vooral tegen de mensonterende Jodenvervolging. De bezettende macht neemt wraak. Een week later worden door de Gestapo 244 Nederlandse katholieken van joodse afkomst opgepakt. De uitvoerders van de arrestatiebevelen overrompelen de abdijen Koningshoeven en Koningsoord. De paters Ignatius-George en Nivardus-Ernst, broeder Linus-Rob en de zusters Hedwigis-Lien en Maria-Theresia-Door worden weggevoerd naar de Willem-II kazerne in Tilburg. Zuster Veronica-Wies is zwaar ziek en wordt voorlopig met rust gelaten. Vanaf Tilburg gaat de groep gearresteerden met de trein naar Hooghalen en vandaar te voet naar het doorvoerkamp Westerbork. Op 7 augustus worden zij op transport gesteld naar het vernietigingskamp Auschwitz in Polen, hun laatste bestemming. De Löbs hebben in de gaskamers de verstikkingsdood gevonden. Zuster Veronica is op 1 augustus 1944 aan tbc is overleden.

Hans duikt onder, vlucht naar Frankrijk, wordt onderweg gegrepen en komt in Duitsland terecht. Op 20 februari 1945 overlijdt hij in Buchenwald. Alleen Paula, de jongste van het gezin, kan zich door de hulpvaardigheid van meelevende mensen verborgen houden en overleeft de gruwelijke bezettingstijd.

Het gezin van Broekhoven-Löb

Paula heeft ook enige tijd in een klooster gewoond, maar het wel verlaten. Al snel krijgt zij kennis aan de onderwijzer Harrie van Broekhoven uit Helvoirt. Op 12 november 1938 trouwen ze en het huwelijk wordt in het klooster Koningsoord voltrokken zodat haar zussen vanachter de tralies de dienst kunnen bijwonen. In de winter van 1940-1941 verhuizen ze naar Drunen en huren van Louis van Sluisveld de woning Grotestraat 91. Wanneer in januari 1941 de verordening komt voor de joden om zich als zodanig kenbaar te maken en aan te melden, vult Paula op het aanmeldingsformulier in dat ze niet kan achterhalen of haar ouders en grootouders volbloed Joden zijn. Maar dat heeft de Joodse Raad al uitgezocht.

In januari 1942 wordt in Paula’s persoonsbewijs een J genoteerd en wordt bepaald dat zij een Jodenster moet dragen. Op 3 mei 1942 bevalt Paula van haar zoon Loek. Op 2 augustus 1942 ’s-morgens omstreeks drie uur wordt Paula door de plaatselijke agenten Dekkers en van Nistelrooij van haar bed gelicht om naar Den Bosch te worden gebracht. Dekkers kent de naam Löb niet, maar zijn collega weet hem te vertellen dat het de echtgenote van onderwijzer Van Broekhoven is. Pas op het moment waarop hij oog in oog staat met Paula, beseft Dekkers wat de strekking van zijn opdracht is: ze zal als Joodse naar een concentratiekamp worden gevoerd. Dat wil hij voorkomen en hij gaat niet tot arrestatie over. Met de familie van Broekhoven spreekt Dekkers af dat hij de volgende dag om één uur ’s-middags zal terugkomen. Hierdoor krijgen Harrie en Paula de tijd om zich uit de voeten te maken. Paula verlaat ’s-morgens om zes uur op de fiets haar huis en gaat via de Drunense Duinen naar Helvoirt, waar haar schoonouders wonen. Haar zwager Jan van Broekhoven brengt haar naar Nijmegen, waar ze onderdak krijgt bij de familie Dederen, Pauwelstraat 12. Paula heeft er eerder gelogeerd. Vanaf augustus 1942 tot november 1944 heeft ze hier als onderduikster gewoond. Paula weet wel dat haar broers en zussen zijn opgepakt, maar niet hoe het hen nadien vergaan is. Dat verneemt ze pas wanneer haar zus Wies stervende is.

Enkele dagen na de bevrijding van Drunen op 4 november heeft Paula een permit (verlofpas) gekregen om Nijmegen te verlaten. Ze wil naar haar man Harrie en haar zoontje Loek. Met de auto van de familie Dederen is ze naar Drunen gebracht. Door de langdurige scheiding van haar man en zoontje heeft het haar veel moeite gekost zich haar rol als echtgenote en moeder weer eigen te maken. In maart 1946 krijgt Paula enkele condoleancebrieven van Koningin Wilhelmina. Het gezin heeft nog tot 1947 in Drunen gewoond.

Bart Beaard

Grotestraat 91 te Drunen, de woning van de familie van Broekhoven-Löb in 1941-1947. Foto Ad Hartjes.

Huwelijksfoto Paula Löb met Harrie van Broekhoven op 16 november 1938 te Berkel-Enschot. Collectie Bart Beaard

Het gedachtenisprentje met de afbeeldingen van de zeven omgekomen broers en zussen Löb. Collectie Bart Beaard

KLIK HIER