Historisch Heusden: De tragedie van de Joodse familie Löb
Een nieuwe Aflevering van Historisch Heusden geschreven door Bart Beaard en deze keer gaat het in deel 220 van Historisch Heusden over De tragedie van de Joodse familie Löb. Van 1941 tot 1947 woont Harrie van Broekhoven, in 1938 getrouwd met Paula Löb, in Drunen aan de Grotestraat 91.
Harrie is sinds 1935 onderwijzer aan de Drunense RK Jongensschool. Paula is van katholiek-joodse afkomst. Zij is geboren op Sumatra, voormalig Nederlands-Indië, en de jongste uit een gezin van acht kinderen. In de oorlog heeft het gezin Löb en ook Harrie van Broekhoven de tragedie van Jodenhaat moeten doorstaan. Als enige van de kinderen van het gezin Löb overleeft Paula de Holocaust.
De familie Löb
Lutz
Löb (1881-1935) studeert mijnbouw aan de Technische Hogeschool te Delft. Tijdens
zijn studie krijgt hij kennis aan pianiste Jenny van Gelder (1879-1938). Beiden
hebben Joodse ouders, maar hebben veel belangstelling voor het katholieke
geloof. Na hun trouwen in 1907 worden beiden katholiek en deze beslissing zal hen
hun hele leven en dat van hun kinderen blijven achtervolgen. Na zijn studie
werkt Lutz als mijnbouwingenieur bij de Staatsmijnen in Limburg en bij de
kolenmijnen Ombilin in Sumatra en Nespico in Spitsbergen. Vanaf 1922 wonen zij
in Bergen op Zoom en hier wordt Lutz leraar wis- en natuurkunde aan de HBS. Lutz
gaat theologie studeren en knoopt intensieve kontakten met kloosterorden aan.
Dit resulteert er uiteindelijk in dat bijna alle kinderen naar het klooster gaan.
De broers George, Rob, en Ernst treden enige jaren na elkaar in bij de
Trappisten in de abdij Koningshoeven te Berkel-Enschot. De drie zussen Lien, Door
en Wies komen bij de Trappistinnen in de abdij Koningsoord te Berkel-Enschot. De
jongste zoon Hans heeft enige tijd in een klooster gewoond, maar wordt uiteindelijk
elektromonteur.
Foto Links: Het gedachtenisprentje
met de afbeeldingen van de zeven omgekomen broers en zussen Löb. Collectie Bart
Beaard
Foto: Rechts: Grotestraat 91 te
Drunen, de woning van de familie van Broekhoven-Löb in 1941-1947. Foto Ad
Hartjes.
Bezetting en Jodenvervolging
Spoedig
na de Duitse bezetting in 1940 worden er vele discriminerende bepalingen tegen
de Joden uitgevaardigd en weldra begint ook hun deportatie. Op zondag 26 juli 1942 wordt
in alle katholieke kerken een schrijven voorgelezen van het Nederlandse episcopaat.
In hun brief protesteren de bisschoppen tegen de gedwongen tewerkstelling van
de Nederlanders in Duitsland en vooral tegen de mensonterende Jodenvervolging. De
bezettende macht neemt wraak. Een week later worden door de Gestapo 244
Nederlandse katholieken van Joodse afkomst opgepakt. De uitvoerders van de
arrestatiebevelen overrompelen de abdijen Koningshoeven en Koningsoord. De
paters Ignatius-George en Nivardus-Ernst, broeder Linus-Rob en de zusters
Hedwigis-Lien en Maria Theresia-Door worden weggevoerd naar de Willem-II
kazerne in Tilburg. Zuster Veronica-Wies is zwaar ziek en wordt voorlopig met
rust gelaten. Vanaf Tilburg gaat de groep gearresteerden met de trein naar
Hooghalen en vandaar te voet naar het doorvoerkamp Westerbork. Op 7 augustus worden
zij op transport gesteld naar het vernietigingskamp Auschwitz in Polen, hun
laatste bestemming. De Löbs hebben in de gaskamers de dood gevonden. Zuster
Veronica-Wies is op 1
augustus 1944 aan TBC overleden.
Hans duikt onder, vlucht naar Frankrijk, maar wordt onderweg gegrepen en komt in Duitsland terecht. Op 20 februari 1945 overlijdt hij in Buchenwald. Alleen Paula, de jongste van het gezin, kan zich door de hulpvaardigheid van meelevende mensen verborgen houden en overleeft de gruwelijke bezettingstijd.
Het gezin van
Broekhoven-Löb
Paula
heeft ook enige tijd in een klooster gewoond, maar deze ook weer verlaten. Al snel
krijgt zij kennis aan de onderwijzer Harrie van Broekhoven uit Helvoirt. Op 12 november 1938 trouwen
ze in het klooster Koningsoord, zodat haar zussen vanachter de tralies de
dienst kunnen bijwonen. In de winter van 1940-1941 verhuizen ze naar Drunen en
huren van Louis van Sluisveld de woning Grotestraat 91. Wanneer in januari 1941
de verordening komt voor de Joden om zich als zodanig kenbaar te maken en aan
te melden, vult Paula op het aanmeldingsformulier in dat ze niet kan
achterhalen of haar ouders en grootouders volbloed Joden zijn. Maar dat heeft
de Joodse Raad al uitgezocht.
In januari 1942 wordt in Paula’s persoonsbewijs een J genoteerd en wordt bepaald dat zij een Jodenster moet dragen. Op 3 mei 1942 bevalt Paula van haar zoon Loek. Op 2 augustus 1942, ’s-morgens omstreeks drie uur, wordt Paula door de plaatselijke veldwachten Dekkers en Van Nistelrooij van haar bed gelicht om naar ’s-Hertogenbosch te worden gebracht. Dekkers kent de naam Löb niet, maar zijn collega weet hem te vertellen dat zij de echtgenote van onderwijzer Van Broekhoven is. Pas op het moment waarop hij oog in oog staat met Paula, beseft Dekkers wat de strekking van zijn opdracht is: ze zal als Joodse naar een concentratiekamp worden gevoerd. Dat wil hij voorkomen en hij gaat niet tot arrestatie over. Met de familie van Broekhoven spreekt Dekkers af dat hij de volgende dag om één uur ’s-middags zal terugkomen. Hierdoor krijgen Harrie en Paula de tijd om zich uit de voeten te maken. Paula verlaat ’s-morgens om zes uur op de fiets haar huis en gaat via de Drunense Duinen naar Helvoirt, waar haar schoonouders wonen.
Naar Nijmegen
Haar
zwager Jan van Broekhoven brengt haar naar Nijmegen, waar ze onderdak krijgt bij
de familie Dederen, Pauwelstraat 12. Paula heeft er eerder gelogeerd. Vanaf
augustus 1942 tot november 1944 heeft ze hier als onderduikster gewoond. Paula
weet wel dat haar broers en zussen zijn opgepakt, maar niet hoe het hen nadien
vergaan is. Dat verneemt ze pas wanneer haar zus Wies stervende is.
Enkele dagen na de bevrijding van Drunen op 4 november heeft Paula een permit (verlofpas) gekregen om Nijmegen te verlaten. Ze wil naar haar man Harrie en haar zoontje Loek. Met de auto van de familie Dederen is ze naar Drunen gebracht. Door de langdurige scheiding van haar man en zoontje heeft het haar veel moeite gekost zich haar rol als echtgenote en moeder weer eigen te maken. In maart 1946 krijgt Paula enkele condoleancebrieven van Koningin Wilhelmina. Het gezin heeft nog tot 1947 in Drunen gewoond. Paula is op 6 februari 2004 in Zaltbommel op 85-jarige leeftijd overleden. Loek overleed er op 15 juli 2021 is Loek op 79-jarige leeftijd.
Bart Beaard
