Historisch Heusden: Het levensverhaal van Antoon Knoops uit Hedikhuizen

Antoon is het 9e  kind uit het gezin van 10 kinderen. In 1929 zijn de ouders officieel gescheiden. Eerder zorgt vader ervoor dat zijn zes minderjarige kinderen in pleeggezinnen in onze omgeving worden ondergebracht. Vader is niet bij machte de zorg voor zijn kinderen op zich te nemen. Op 5-jarige leeftijd, op 4 december 1928, komt Antoon bij het gezin van Jan Goedhart (1875-1944) en Jaan Verkuil (1881-1958) in Hedikhuizen wonen, op het adres Hoge Maasdijk 5. Op 5 december 1930 komt broer Marcel-Pierre (1925-2017) erbij, die eerst in Waalwijk een pleegadres had, hier ook wonen. De broers August en Charles en de zussen Marietje en Helena hebben ook in onze omgeving een pleegadres gehad.  

De Lagere School van Hedikhuizen in de Oude Schoolstraat in 1930. Antoon is de tweede op de eerste rij.

Het gezin van Jan Goedhart en Jaan Verkuil heeft zeven kinderen. Jan heeft, zoals iedereen in Brabant, een bijnaam. Jan wordt ‘het boertje' genoemd, waarschijnlijk vanwege zijn kleine boerenbedrijf aan de Hoge Maasdijk. Antoon volgt de lagere school in de Oude Schoolstraat. Hij wordt voor het eerst op 1 mei 1930 toegelaten. Beide jongens hebben het goed in het pleeggezin. Antoon is een vrolijke en opgewekte jongen, voor niets bang, geliefd ook bij zijn pleegouders. Het landelijke leven in en om het dorp geeft een verbinding met de natuur. De omgeving geeft ook met de dijk, de sluis, het fort en rondom de protestantse kerk alle mogelijkheden voor de ‘kwajongens’ om er met jeugdvriend Jan Branten te spelen. Na de lagere schooltijd wil Antoon tuinder worden en werkt vóór en in het begin van de oorlog in Haarsteeg bij Johan van Halder. Johan heeft een tuinbouwbedrijf aan de Haarsteegsestraat en is er de eerste tuinder met kweekkassen. Antoon heeft er een heerlijke en leerzame tijd.

Tijdens de oorlog, in 1942, wordt hij opgeroepen om naar Duitsland te gaan voor de Arbeitseinsatz. Daaraan geeft hij geen gehoor en hij besluit onder te duiken op een adres op de Veluwe. Als snel krijgt hij heimwee en hij besluit terug te gaan naar Hedikhuizen. Om niet ‘in de val’ van de Duitsers terecht te komen bij de Heusdense brug besluit hij bij Well over de Maas naar het Heleind in Hedikhuizen te zwemmen. In Hedikhuizen krijgt hij een onderduikadres bij een bevriende boerenfamilie. Ook hier heeft hij een best leventje en zo dicht bij het ouderlijk huis..   

Op het einde van 1944 is de Maas frontlinie. In Hedikhuizen liggen geallieerde militairen, wisselend Polen, Canadezen en Britten. Aan de andere kant van de Maas liggen Duitsers. Beide partijen beschieten elkaar met granaten, wat een gevaar is voor de burgerbevolking. In Hedikhuizen worden veel woningen verwoest. Eind december 1944 wordt door de Poolse commandant van het geallieerde leger besloten en bevolen dat de gehele burgerbevolking vanaf Doeveren tot en met Hedikhuizen moet evacueren. Antoon is toen naar Drunen gegaan en is gaan inwonen bij Marius en Anna van Oers. Anna is een dochter van zijn pleegouders en woonde op  Torenstraat 118.

De oorlogsjaren zijn voor Antoon en Marcel-Pierre zwaar, wanneer ze vernemen wat hun broer Guus is overkomen. Guus (1916-1942) is als stoker 1e klasse in dienst bij de Koninklijke Marine en verblijft in Nederlands-Indië wanneer de oorlog uitbreekt. Hij dient op de kruiser Hr. Ms. De Ruyter, die op 12  januari 1937 uit Amsterdam vertrokken is naar Batavia. De oorlogsbodem wordt bij de Slag om de Javazee op 28 februari 1942 om 23.40 uur getorpedeerd door de Japanse kruiser "Hagoru" en zinkt twee uur later. In totaal komen 345 bemanningsleden van de De Ruyter om het leven. Ook Guus krijgt er zijn zeemansgraf. Op het ereveld Kembang Kuning in Surabaya staat zijn naam vermeld op één van de 15 bronzen platen.

Antoons zus Marietje (1919-2004) is in de oorlogsjaren intern bij de familie Jo Vissers in de Drunense Torenstraat. Zij is de hulp in de huishouding en het kindermeisje. Bij Vissers is het op het einde van de oorlog altijd een aanloop geweest van geallieerde militairen, die of gewond zijn of moeten onderduiken. Zo ook de Canadese soldaat-verpleger Jack - John William McKinnon (1915-1997) uit Calgary-Canada. Jack krijgt met Marietje verkering, zij trouwen op 5 december 1945.  Haar bruidsjurk is gemaakt uit stof van een parachute.

Jack gaat met het leger huiswaarts naar Canada en pas in november 1946 emigreert Marietje. Zij hebben altijd in Calgary gewoond.

Marius van Oers heeft in de Torenstraat rondom zijn huis weiland met enkele koeien. Voor het bijvoeren met gras en hooi pacht hij de taluds van de sloot die van het gemaal bij het Afwateringskanaal naar de Heidijk loopt. Op 20 maart 1945 gaan Antoon en Sjef, de oudste zoon van Marius van Oers, te voet naar deze taluds. Marius raadt hen aan om voor de veiligheid over de Hoge Schijf te lopen. Dat doen ze niet, maar zij lopen langs de Heidijk. Britse infanterie oefent dikwijls in de duinen met de nodige slordigheid en granaten komen soms in Drunen terecht. Omstreeks zes uur zijn Antoon en Sjef werkzaam aan deze taluds, vlakbij de Heidijk. Op een gegeven moment wordt er geschoten en duiken zij voor dekking in een karrenspoor. Wanneer het rustig is staat Sjef op maar Antoon blijft op zijn buik liggen. Sjef verwacht het ergste en gaat naar Antoon, die ineens grappig opspringt. Zij gaan verder met het werk, maar even later gebeurt hetzelfde. Maar dan is Antoon gedood en is zijn lichaam zwaar verminkt. Sjef is door enkele granaatscherven lichtgewond. Jo Cales verleent als Rode Kruisverpleger de Eerste Hulp en zorgt ervoor dat Sjef met een Rode Kruisziekenwagen naar het ziekenhuis in ’s-Hertogenbosch wordt gebracht. Het stoffelijk overschot van Antoon wordt vrijwel geheel in verband gewikkeld. Door een litteken op zijn hand wordt Antoon de dag erna door zijn broer Marcel-Pierre geïdentificeerd.

Antoon is begraven op de R.K. begraafplaats in de Schoolstraat in Drunen. Omdat de Maas tot de bevrijding frontgebied is, is zijn vader onbereikbaar en pas op 8 mei 1945 verneemt hij dit pas. Zijn moeder was in 1939 overleden. Het graf is altijd goed onderhouden geweest en jaarlijks werden de witte steentjes gewassen. Aanvankelijk door de familie, later door Grard van Loon.