Monumenten in Heusden: Botermarkt 10, Heusden
Het is aannemelijk dat op deze locatie ten tijde van de eerste bebouwing in Heusden in de 14e eeuw een huis werd gebouwd. In het vroegste verpondingregister in 1602 werd het huis ‘Den Beir’ genoemd.
Het register vermeldt ook latere eigenaren, waaronder Huibert Waelewijns (†1673), ‘Out-Borgemeester der Stede Heusden; Samuel de Fockaert in 1699; en magistraat Bernardus van Banghstee (1669-1751) in 1720. In 1832, ten tijde van de vervaardiging van de kadastrale minuut, was het bezit van de erven van Abraham van Baak. Daarna volgen er vele eigenaren. In het verleden werd aan de achterzijde een schuur gebouwd. Het dak van de schuur is gebouwd met Polonceau spanten. Het is bijzonder dat het pand tevens een inrit heeft aan de Pelsestraat. In 1940 kwam het in bezit van Kasper Nieuwkoop en werd het een garagebedrijf. Aan de voorzijde stonden twee SHELL-benzinepompen en de 6000 liter benzinetank lag ondergronds binnen het pand. Sinds 1984 heeft het pand een winkelbestemming en een woonruimte op de verdieping en zolder. De gevelindeling is toen gewijzigd naar de indeling van voor 1940. Het pand is een gemeentelijk monument.
Het pand heeft twee bouwlagen en een schilddak waarvan de nok loodrecht ten opzichte van de straat ligt en gedekt is met rode terracotta dakpannen, type OVH. In het dakschild bevindt zich een kleine dakkapel. De beeldbepalende lijstgevel, in neorenaissancestijl, is niet oorspronkelijk en is bij een verbouwing omstreeks 1896 als voorzetgevel geplaatst. De gevel is gemaakt met hardgrauw bakstenen, gemetseld in kruisverband met volle voeg. Het dak is aan de gevelzijde beëindigd met een geprofileerde kroonlijst met bakgoot. Aan de uiteinden wordt de goot gesteund door gemetselde pilasters met aan de onderzijde natuursteen blokken in de vorm van een voluut. Tussen deze consoles is een fries met drie velden in tegelmozaïek.
Foto Links: De
beeldbepalende lijstgevel, in neorenaissancestijl, is niet oorspronkelijk en is
bij een verbouwing omstreeks 1896 als voorzetgevel geplaatst. Foto Ad Pellemans
Foto Rechts: De stoep heeft een oprit vanaf het straatniveau tot de
hoogte van de deurdorpel en waaiert vanaf de deurstijlen in een haakse bocht.
Door de kunststeen speklagen is de gevel geleed, een kenmerk van de neorenaissance bouwstijl. De bovenste geleding loopt door in de rollaag van de segmentboog boven vensters met T-ramen. De aanzet- en sluitstenen zijn geaccentueerd. De eensteens hoge rollaag bestaat uit gele en zwarte verblendstenen. De boogvelden hebben een tegelmozaïek. De bovenlichten van de vensters hebben glas-in-lood. Onder de vensters bevindt zich over de volle woningbreedte een gedeelde natuurstenen dorpel. Daaronder ligt nog een dorpel van kraalstenen met een bakstenen band met een veld met tegelmozaïek.
De begane grond heeft een brede deur met segmentboog en twee smalle deuren met aan de bovenzijde een rondboog met glas-in-lood. Een aanzet is een steen met MMXXIV, 2024, het jaartal van het restaureren. Onder de aanzetten van de rollagen zijn kleine tegelvelden aangebracht.
De grote deur is een stolpdeur met glaspanelen. De kleine deuren zijn paneeldeuren.
In de gevel zijn zes gesmede gevelankers in twee groottes. De plint is gecementeerd waarna grijs geschilderd. De stoep heeft een oprit vanaf het straatniveau tot de hoogte van de deurdorpel en waaiert vanaf de deurstijlen in een haakse bocht.
Bart Beaard
