Monumenten in Heusden: De herbestemming van de Dorische zuilen van de Visbank

Wanneer René van Boxtel in 1985 stadsrestaurateur van de voormalige gemeente Heusden wordt, is er voor hem een groot programma te realiseren. Wanneer hij in 2018 met pensioen gaat heeft hij een mooie bijdrage geleverd aan de monumentale uitstraling van de Vesting met fraaie stoeppalen, kleurrijke uithangborden, sierlijk aangebrachte namen en nog veel meer.

Voor Heusden was hij vooral de restauratiebeeldhouwer en nauw betrokken bij het programma ‘STOEPENPLAN’, geïnitieerd door het Comité Vesting Heusden. In een periode van een tiental jaren werden van ongeveer 50 monumentale panden de stoepen als nieuw hersteld. Het ging dan om het opnieuw leggen of repareren van de stoep of de reparatie of vervanging van stoeppalen en kettingen. Voor de reparaties of vervanging lagen er op de toenmalige gemeentewerf volop stukken natuursteen. Deze waren overgebleven bij het slopen of veranderen van monumentale panden, zoals het pand van Laurent Verhoeven in de Waterpoort en de Hoofdwacht op de Vismarkt. Op veel plaatsen in de Vesting en vooral in de Heemtuin, liggen nu een aantal van deze stukken natuursteen. Door René werden ze voorzien van opschriften, als ‘DE MEULENWERF’, ‘DE INDIAEN’, ‘MARCUS DE ROEPER’ etc. Voor het ‘STOEPENPLAN’ werd Gemeente Heusden in 1995 beloond met de Provinciale Restauratieprijs. 

Op de werf lagen ook de restanten van de Dorische zuilen van de Visbank uit 1795, die in 1972 door nieuwe vervangen waren. Het ging hierbij om tien hele en twee halve zuilen met hun basementen of onderstukken. De zuilen lagen er in zijn geheel of in stukken gebroken. Meteen al kregen vier basementen of onderstukken een bestemming bij de brug over de Demer tussen de Sterrestraat en de Wittebroodstraat. Op de vier hoeken liggen nu de basementen als stootstenen. In het wijkje Bastion staan basementen in de vorm van een bolwerk. Op alle bolwerken of bastions staan nu zuilen met hun namen en het wapen van Heusden. De zuilen werden op maat schuin gezaagd bij een steenhouwer en René bracht op de elliptische bovenvlakken de inscripties aan. Maar ook heeft hij delen van de zuilen gebruikt voor de sokkel van zonnewijzers voor de tuin van het Gouverneurshuis en voor gemeentelijke afscheidscadeaus, zoals in 2004 het cadeau van Gemeente Heusden aan de Duitse partnergemeente Idstein. Ook staan in het Bastion meerdere kunstwerken waarvoor gedeelten van de zuilen gebruikt werden.