Monumenten in Heusden: De pastorie van Elshout, Kerkstraat 35
In de Kerkstraat Elshout staat rechts van de inrit naar de RK Sint Johanneskerk de voormalige pastorie. Deze wordt momenteel als kantoorruimte verhuurd aan de Stichting Scala Scholen. Rechts in de portiek van de voordeur bevindt zich een hardstenen gevelsteen met het opschrift : "A.M.D.G. POSUIT ME PASTOR ADR. SPIERINGS ANNO 1899". A.M.D.G. is de afkorting van de Latijnse tekst: Ad Maiorem Dei Gloriam. Vertaald staat er: ‘Tot meerdere eer van God heeft pastoor Adr. Spierings me gelegd in 1899’.
Pastoor Spierings O. Praem was lid van de Orde der Norbertijnen uit Heeswijk-Dinther, in onze omgeving beter bekend als ‘de Witheren’. Deze orde was de opdrachtgever voor de bouw van de pastorie. Het pand, Rijksmonument 517347, is voor ƒ11.000,- gebouwd door de bouwbedrijven P. van Iersel uit Drunen en P. Hosti uit Tilburg. Het is een ontwerp van de Tilburgs architect J.J.H. van den Abeelen in de architectuurstijl van de neogotiek met Jugendstil-elementen. De neogotiek wordt gekenmerkt door de spitsbogen in de fries en de middenrisaliet en door de hardstenen speklagen, plinten en dorpels. De Jugendstil wordt gekenmerkt door de motieven van het glas-in-lood in bovenramen.
Foto Links: De ingangsportiek met hardhouten deuren. Het
bovenraam heeft het brandschilderraam van H. Norbertus. Rechts de gevelsteen en
de smeedijzeren beltrekker. Links het lege spitsboognisje Foto Toon Groot
Foto Rechts: Op de benedenverdieping
hebben de bovenramen van de schuifraamkozijnen glas-in-lood panelen met een
Jugendstilmotief. Foto Toon Groot.
Het tweelaagse pand heeft een afgeplat schilddak. De schilddaken zijn bedekt met leien in maasdekking. Op elke hoek van het bitumineuze platte dak staat een gemetselde schoorsteen. In het midden van de vier dakschilden bevinden zich kleine dakkapellen, afgewerkt met een driezijdig kapje en een zinken piron in de top. Aan de boven- en onderzijde van de dakschilden zijn geprofileerde houten kroonlijsten aangebracht.
De gevels zijn gemetseld met machinale bakstenen in kruisverband en afgewerkt met een witte lintvoeg. De voorgevel is verdeeld in vijf traveeën en wordt verticaal geaccentueerd, ook een kenmerk van de neogotiek. In het midden bevindt zich een halfsteens uitspringende risaliet en bij de hoeken halfsteens uitspringende lisenen. Aan de bovenzijde wordt de gevel afgesloten met een 24-voudige en halfsteens uitspringende spitsboog fries en daarboven uitkragend metselwerk met muizentand.
Boven de vensters zijn 30 cm hoge hardstenen speklagen en aanzetblokken van de ontlastingsbogen, met daartussen hardstenen lateien met kwarthol profiel. Aan de onderzijde van de vensters bevinden zich hardstenen speklagen, waarin de onderdorpels van de vensters geïntegreerd zijn. De onderzijde van de gevel is afgewerkt met een 60 cm hoge en 3 cm dikke plint in hardsteen.
De zesruits schuifraamkozijnen hebben opschuifbare onderramen en vaste bovenramen. De bovenramen van de begane grond hebben een floraal Jugendstilmotief in glas-in-lood. De ontlastingsbogen zijn uitgevoerd in een eensteens hoge rollaag in de vorm van segmentbogen. De boogvelden zijn gevuld met rood-blauw metselmozaïek.
In de risaliet is een 60 cm diepe en 105 cm brede spitsboog portiek, afgewerkt met een anderhalve steens rollaag. In de portiek is een brede eiken achtpaneeldeur met middennaad, waarin een eenvoudig smeedijzeren roostertje. Boven de deur is een hoog driedelig spitsboograam, gezet met glas-in-lood. Het middelste paneel ervan toont aartsbisschop Norbertus met de monstrans in de hand, met aan zijn voet een geknielde heiden. Aan de rechterzijde hangt een smeedijzeren trekbel met kruis, aan de linkerzijde is een hardstenen brievenbus. Links naast het portiek van de voordeur is een uitgehakt spitsboognisje. Het bijbehorende beeldje van ‘Onze Lieve Vrouwe van Elshout’ is verdwenen. Vóór de portiek bevindt zich een 50 cm hoge hardstenen stoeptrap. De voortuin wordt afgesloten met een sierhekwerk met poort.
Bart Beaard
De voormalige pastorie is in 1899 gebouwd in de architectuurstijl van de neogotiek. Kenmerkend zijn de spitsbogen in de fries en het portiek. Foto Toon Groot
