Monumenten in Heusden: De rooms katholieke kerk van Vlijmen
01 feb 2023, 11:28 • Monumenten Heusden
Nico de Bonth
De kerk Sint Jan Geboorte is met haar 71 meter hoge, slanke toren één van de meest beeldbepalende gebouwen in de gemeente Heusden en het betreft Rijksmonument 37871. In 1864 werd voor de bouw door pastoor Petrus van den Brand de eerste steen gelegd. Het bouwwerk is ontworpen door architect Hendrik van Tulder uit Tilburg in een neogotische kerkarchitectuur.
R.K. kerk St. Jan Geboorte omstreeks 1948
Het belangrijkste kenmerk van deze architectuur is de toepassing van slanke bouwdelen die ruim van spitsboogvensters en -nissen zijn voorzien. De bouwkosten bedroegen ƒ122.000 en het was met 600 zitplaatsen een grote kerk, toen Vlijmen in die periode nog geen 3000 inwoners had. In 1866 is de kerk in gebruik genomen.
Het grondplan van de kerk is een kruisvorm en bestaat uit een 3-beukig schip met zes traveeën of vakken, een toren, twee uitspringende transepten of dwarsbeuken en een koor met drie traveeën en met een vijfzijdige ronde afsluiting. Aan deze afsluiting zijn vijf straalkapellen als kooromgang gebouwd, waarin zich de sacristie bevindt. De straalkapellen hebben tentdaken en zijn afgesloten met traptorens, die toegang geven naar een bergruimte. Tussen alle traveeën zijn steunberen.
De kerk is opgetrokken uit 2,5 miljoen bakstenen, die grotendeels door Vlijmenaren zelf gebakken zijn in met turf gestookte veldovens van de hiervoor gebouwde steenfabriek Den Buitenhoek in de Meerheuvels-Biessertpolder. Er is in het ontwerp spaarzaam gebruik gemaakt van natuursteen ornamenten. Aan de voorzijde, op de hoek van de zijbeuken, zijn wel twee fraai gevormde pinakels (spitse torentjes). Het middenschip en het koor worden gekruist door twee transepten of dwarsbeuken. Het snijpunt wordt viering genoemd, waarboven op het dak de vieringtoren staat. De vieringtoren is geheel met zink en lood bedekt.
De houten zadeldaken en de gestucte kruisribgewelven rusten via gevels met spitsboogvensters op inpandige pilaren. De schilddaken van de zijbeuken, ook met gestucte kruisribgewelven, rusten ook op deze pilaren en op de buitengevels met spitsboogvensters. Alle daken zijn met leien gedekt en zijn voorzien met 19 kleine dakkapellen. De nokhoogte is 25 meter.
Achterzijde van de kerk met 5-voudige afsluiting van het koor en de daaronder gelegen straalkapellen
De hoge slanke toren, met dubbele steunberen op de hoeken, bestaat uit vier geledingen of verdiepingen met een versiering in de nissen met spitsbogen en bovenop een achtkantige spits met vier dakkapellen. De bovenste en vierde geleding is de klokkenverdieping of luizolder waar de klokkenstoel staat voor de drie luidklokken: Johannes de Doper 1400 kg. Maria 700 kg. en Servatius 400 kg. De klokken en het uurwerk worden elektrisch bediend. In de vieringtoren hangt het Angelusklokje van 150 kg.
Begin de dag met het nieuws uit je gemeente met de gratis Nieuwsbrief. KLIK HIER en meld je aan. Aanvoerder van het lokale nieuws.
