Monumenten in Heusden: Fabrieksschoorsteen Melkfabriek Drunen blijft behouden!
In het begin van de vorige eeuw werden op grote schaal fabrieksschoorstenen gebouwd. Deze waren noodzakelijk voor de afvoer van rookgassen van stoomketels en verwarmingsinstallaties. In Drunen kreeg de ‘Coöperatieve Eerste Langstraatsche Stoomzuivelfabriek’ in de Stationsstraat in 1906 een stoomketel en –machine en een schoorsteen.
Voor het ontromen van de melk en het karnen tot boter schakelde de fabriek over van mankracht naar stoomkracht. De huidige schoorsteen werd in 1939 gebouwd. In 1966 werd de zuivelfabriek met schoorsteen verkocht aan DAB - Drunens Auto Bedrijf. Binnenkort zullen we kennismaken met de plannen van een nieuwe eigenaar, By Brekel Projectontwikkeling, gevestigd te ‘s-Hertogenbosch. Het siert de Gemeente Heusden en de projectontwikkelaar dat dit industrieel erfgoed en beeldbepalend element in hun plan een prominente plaats krijgt, waardoor deze landmark de herinnering aan het industriële verleden in stand houdt.
In 1939 was er een modernisering van de zuivelfabriek en kwam er o.a. uitbreiding met een tweede stoomketel. Voor beide stoomketels werd een ketelhuis gebouwd en daarbij hoorde een 30 meter hoge schoorsteen. De schoorsteen werd gebouwd door Canoy-Herfkens Steenfabrieken uit Venlo. Voor de schoorsteen werd een betonnen voet gemaakt van 4,2 x 4,2 m1 en een hoogte van 1,5 m1, dus 26 m3 beton. De schoorsteen werd gebouwd met aan de buitenzijde rode holle strengpersradiaalstenen met een kopmaat van 15x9 cm.
Links: De fabrieksschoorsteen had aanvankelijk een hoogte van 30 meter.
Collectie Gerard Pelders.
Rechts: In 1975 werd de schoorsteen om veiligheidsredenen naar 20 meter hoogte
ingekort. Collectie Gerard Pelders
De voegbreedte is ca. 10 mm. De binnenzijde werd met vuurvaste stenen bekleed. Aan de voet is de buitendiameter 3,4 m1 en aan de bovenzijde 1,6 m1. De wanddikte van de schoorsteen verloopt van 53 cm aan de onderzijde naar 16 cm aan de bovenzijde. Voor de koeling van de schoorsteen is aan de binnenzijde een 10 meter hoge schutwand of binnenmantel aanwezig met een diameter van 90 cm. Aan de onderzijde van de schoorsteen zijn luchtopeningen voor een opwaartse luchtstroom. Ook is er een opening met een deur voor de roetverwijdering.
Bij de bevrijding in november 1944 werd in de schoorsteen door een granaat een gat geslagen maar de schade kon snel hersteld worden. Op 12 oktober 1964 stopte de productie in de melkfabriek en werd de schoorsteen overbodig. Er werd geen onderhoud meer aan de schoorsteen gedaan, waardoor bij stormachtig weer afdektegels en stenen van de bovenste lagen waaiden.
Omstreeks 1975 werd in opdracht van de DAB-directie om veiligheidsredenen de schoorsteen ingekort naar de huidige hoogte van ca. 20 m1 en verdween de fraaie uitgebouwde kop. De verwijderde stenen heeft men in de schoorsteen laten vallen. Momenteel zijn er wel kleine beschadigingen aan de stenen. Het voegwerk is verpoederd. In de loop der tijd zijn alle trekbanden verdwenen. Maar omdat de schoorsteen niet meer in gebruik is, zijn deze niet meer noodzakelijk. De klimijzers voor de schoorsteeninspectie en de bliksemafleiding zijn nog wel aanwezig.
Bart Beaard
