Op het einde van 1895 koopt de Belgische Maatschappij Sociéte Anonyme Chemins de Fer Vicinaux Hollandais, hier bekend onder de naam „HB-Hollandsche Buurtspoorwegen”, de benodigde concessies voor de aanleg en exploitatie van de tramlijn ’s-Bosch-Drunen-Heusden en de zijlijn Drunen-Baardwijk.
In het voorjaar van 1896 zijn de werkzaamheden begonnen en in Drunen wordt een hoofdkantoor met tramremise en werkplaats gebouwd. Het echtpaar Frans en Mieke Brok-Klerks, eigenaar van café ‘In den Gekroonden Hoed’ in Elshout, speelt daar op in en heeft al een boerderij tegenover de nieuw te bouwen tramremise gekocht en de voorzijde ingericht als koffiehuis.
Over de tramlijn, de tram en de remise
Nadat door Gedeputeerde Staten in februari 1896 de goedkeuring is verleend, kunnen de werkzaamheden beginnen. Als de tramremise klaar is wordt door het Belgische Cockerill via de haven in Heusden de aanvoer gestart van de onderdelen voor de 22 ton zware locomotieven, de rijtuigen en de wagons waarna de Belgen met de assemblage kunnen beginnen. De 17 kilometer lange tramlijn ’s-Bosch-Drunen-Heusden wordt op 8 november 1896 officieel en feestelijk in gebruik genomen. De zijlijn naar Baardwijk is op 1 mei 1897 aan de beurt. De tram is bestemd voor personen- en goederenvervoer. In de tramremise, met zes lijnen, is dan ook de stalling van de locomotieven en rijtuigen en vroeg in de ochtend worden de stoomlocomotieven met kolen opgestookt. Er is een uitgebreid rooster en men kan dagelijks op en neer: 9x ’s-Bosch, 9x Heusden en 7x Baardwijk. Ondanks de lage snelheid van 20 km/uur zijn er in haar bestaan vele tramongelukken gebeurd. Regelmatig hebben de trams niet kunnen rijden vanwege de waterstand in ’t Bossche Veld en in de Baardwijkse Overlaat.
Vanaf 5 oktober 1926 wordt het personenvervoer Drunen-Heusden gestaakt en vervangen door een busdienst. Het goederenvervoer op deze lijn stopt op 4 oktober 1931. Op 10 juli 1934 wordt het personenvervoer gestaakt op de lijn ’s-Bosch-Waalwijk. Het goederenvervoer gaat nog een tijd door voor 30.000 m3 zandtransport vanaf De Braken in Drunen naar Deuteren. Op 24 oktober 1937 wordt de ‘begrafenisrit’ gereden. De remise heeft een uitgebreid emplacement en daarna gebruikt voor het slopen van de locomotieven en rijtuigen. Het personenvervoer is inmiddels overgenomen door autobussen van de BBA – Brabantse Buurtspoorwegen en Autodiensten.
Andere bestemmingen van de tramremise
De remise wordt vanaf 1937 ook gebruikt voor de stalling van bussen en tijdens de mobilisatie in 1939 voor stalling van militaire voertuigen. Tijdens de oorlog is de oude tramremise enkele jaren verhuurd geweest aan Nederlandsch Circus Giezen. Tijdens de wintermaanden gebruiken zij de hallen voor het verblijf van hun personeel, de stalling van de paarden, de opslag en het onderhoud van hun materieel en voor de oefening van nieuwe voorstellingen. In 1943 is het circus door de Duitsers geconfisqueerd en is eigenaar Giezen gedeporteerd naar het concentratiekamp Dachau. Hierna heeft de ruimte lang leeggestaan.
In 1952 zijn gebouwen en terreinen door Lips gekocht, die er een betonfabriek begonnen is. In de hallen worden zeskantige betontegels geproduceerd voor de bestrating van fabriekshallen en -terreinen. Voor de productie van tegels gebruikt men aanvankelijk de restanten van de vormen van de schroevengieterij. De activiteit heeft tot 1977 geduurd. In 1982 zijn de hallen van de tramremise afgebroken en is het terrein bouwklaar gemaakt voor een bedrijventerrein, dat in 1987-1988 gerealiseerd is.
Café F. Brok
Wanneer in 1893 de plannen voor de aanleg van tramlijnen in onze regio beginnen en verschillende personen trachten hiervoor de concessies te verkrijgen heeft kasteleinsechtpaar Frans en Mieke Brok – Klerks het café ‘In de Gekroonden Hoed’ in Elshout. In het begin van 1894 verkrijgt J. Verhoeven uit Ginneken de concessies voor de tramlijn en verkoopt deze aan H.B.. Dat betekent dat er in Drunen vele bouwactiviteiten gaan komen. Frans Brok heeft inmiddels een boerderij uit omstreeks 1870 gekocht tegenover de plaats waar de tramremise gebouwd gaat worden. De voorzijde van de boerderij wordt ingericht als koffiehuis. Een goed besluit want als de activiteiten beginnen hebben de ‘bouwheren’ behoefte aan een café voor de uitbetaling van de weeklonen, voor vergaderingen en voor andere bijeenkomsten. Als de tram in gebruik genomen is komt er bij het café ook nog een opstapplaats. Frans Brok gaat in Drunen wonen en het café in Elshout verkoopt hij in 1896 aan Hendrik en Jan Klerks, respectievelijk de vader en broer van echtgenote Mieke Brok-Klerks. Vanaf 1916-1924 wordt het café in Drunen gedaan door Maria Brok, dochter van Frans en Mieke, die in 1916 getrouwd is met Jan van Kessel. Het café heeft een goede aanloop en al snel wordt er een warande voor het café geplaatst.
Café J. Klerks en P. Klerks
Vanaf 1924 wordt het café bediend door kinderen van de eerdergenoemde Jan Klerks: dochters Net en Henriëtte (die in 1937 trouwt met Ad Veltman) en zoon Piet, die ook paardenhandelaar is. Op 23 augustus 1927 koopt Jan, de oom van Maria Brok en eigenaar van ‘In den Gekroonden Hoed’, het café onderhands voor zijn zoon Piet. In 1930 wordt dochter Net ‘verwisseld’ met dochter Marie (die in 1939 met Cees van Loon trouwt). Op 24 augustus 1937 trouwt Piet Klerks met Anna Veltman en zij nemen het café van vader over. De zussen vertrekken naar Elshout. Meteen start men met de voorbereidingen voor de verbouwing van café en woonhuis. Door zwager-broer Ad Veltman wordt een tekening met bijbehorend bestek gemaakt en in maart 1939 is er de aanbesteding en wordt het werk gegund.
Partycentrum De Remise
In de zestiger jaren wordt de bedrijfsnaam van het café veranderd van ‘P. Klerks’ in ‘De Remise’. In 1965 wordt een verbouwing gerealiseerd: uitbreiding van de feestzaal, vernieuwing van het café met een nieuwe bar en nieuwe toiletten.
In 1968 is Martien, de zoon van Piet en Anna Klerks-Veltman, in de zaak gekomen en gezamenlijk wordt de zaak voortgezet totdat Piet op 18 oktober 1971 plotseling aan een hartaanval overlijdt. Anna en Martien zetten de zaak door tot 1974. Vanaf 1974 hebben Martien en zijn vrouw Corrie de zaak gedaan. In 1980 besluit Martien elders te gaan werken. Het bedrijf wordt verhuurd aan resp. de families Clausing, Muijselaar en Curly. Helaas is in deze periode het bedrijf steeds slechter gaan draaien. Minder feesten worden er gehouden en enkele verenigingen gaan elders.
Op 1 augustus 1993 heeft Martien de leiding over het bedrijf weer op zich genomen en gaat het geschikt maken voor een overgave aan zijn zoon Peter, die in 1996 in de zaak komt en dan zijn kokstudie heeft afgerond. Meteen start Martien de activiteiten voor een grote uitbreiding van de feestzalen en een bijbehorende parkeerterrein. In september 1998 is er weer een uitbreiding klaar en kunnen de twee nieuwe zalen, goed voor 300 personen, in gebruik genomen worden. Door kunstschilder Jan Selten uit Odiliapeel worden wand- en plafondschilderingen aangebracht waardoor de bezoeker zich in de Drunense Duinen waant of taferelen ziet uit Drunens rijke tram- en treinhistorie. Sinds 1.1.1997 is het bedrijf nu in eigendom van Martien en Peter en is Sonja van Aalst, de partner van Peter, ook in het bedrijf werkzaam. In 2015 is er de ‘zoveelste’ verbouwing gerealiseerd, want het blijft belangrijk om met de tijd mee te gaan.
Bart Beaard
Links café F. Brok bij de remise in Drunen met de opstapplaats voor trampassagiers. In het midden en rechts de trams. Collectie Nico de Bonth.
Het terrein van de tramremise in begin 20e eeuw. Links het gebouw voor stalling, onderhoud en opstoken van de trams, in het midden de watertank voor de stoomlocomotieven en rechts een tramwagon in onderhoud. Collectie Jan van der Linden.
Kruising Duinweg/Grotestraat/Lipsstraats/Bosscheweg omstreeks 1980. Links boven de kruising Café Restaurant De Remise, rechts boven de kruising Lips Betonindustrie in de voormalige tramremise. Collectie De Remise.
Begin de dag met het nieuws uit je gemeente met de gratis Nieuwsbrief. KLIK HIER en meld je aan.
Aanvoerder van het lokale nieuws.
