Marie van de Middelhaai: Sintjaanskrúíd
Vlijmens meest ouderwetse boerin, Marie van de Middelhaai alias Marja Kivits gaat ook verhalen delen aan de lezers van Heusden.Nieuws. Marie van de Middelhaai treedt binnen en buiten de gemeente op met liedjes en verhalen van vroeger, in dialect.
"Ik zè Marie van de Middelhaai, ’n aauwverwetse boerin ùìt de jaoren stillekes. Ik woon in Vlèèmen in ‘n heel aauw boerderij mee ’n rieten kap en schuifraomen mi veensterluiken. Binnen is alles nog krek ès in 1890 mee ’n klompenhok, ’n stal mee ’n (plons)plee, ’n geut mee ’n pomp en‘nen herd mee ’n bedstee waor ik alle naachten nog in slaop. Ge kunt ès ge wilt rond en dèùr m’n boerderijke een rondleiding krèègen, dan kredde ok nog ’n bakske mee iets lekkers d’r bij en d’rnao ‘n concert in m’nen herd of buiten op d’n dam van èègesgemaokte liekes over ’t aauwverwetse alledaogse boerenleven van toen. Ge zet van harte welkom".
Marie van de Middelhaai geeft al bijna 20 jaar rondleidingen in en rond haar boerderij, die anno 1890 is voorzien van een herd (huiskamer), een geut (keuken met pomp), een plee enz. en sindsdien nauwelijks is veranderd. Marie leeft ouderwets: zij slaapt in de bedstee, breit haar eigen sokken, spreekt in Vlijmens dialect en eet ouderwetse (vergeten) groenten uit haar moeshof. De boerderijbiotoop (de omgeving van de boerderij) is nog ouderwets groen. Gemeente Heusden heeft, tot grote verbijstering van Marie, 2 nieuwbouwhuizen gepland vol in het zicht van de monumentale huiskamerramen, waardoor de 19de-eeuwse boerensfeer van het levend museum van Marie voorgoed verloren zal gaan. Marie diende een beroepschrift in en beschrijft wekelijks , in afwachting van de rechtszaak, haar dagelijkse leven in de nu nog ouderwetse groene boerderijbiotoop.
Sintjaanskrúíd
In ‘n aauwverwetse bóéderijbiótóóp vèènde aalt aauwverwetse dinger, krek ès sintjaanskrúíd. ’t Is ’n ónóòglek plaantje mi klèèn gèèl bluumkes, dè genoemd is nàòr d’n hèèlege Jehannes d’n Dóòper. Ès goei katteliek zende, kind’em vaast nog wel. Jehannus waar Jézus z’n aachternèèf, zunne geboortendag waar de 24stejuni. En dan begint nou krek ’t sintjaanskrúíd te bluuien. In de bluumkes van ’t sintjaanskrúíd zit nog aalt ’t blóéd van d’n hèèlege Sint Jan in. Ès ge op zun gèèl bluumke of op zun bluumknöpke *nèpt, dan kom ’t blóéd van d’n hèèlege Sint Jan daor nog aalt úít: hil donkerróòd! Dè komt omdè d’n hèèlege Jehannes d’n Dóòper ongeveer 2000 jaor gelejen onthóófd is geworren, ók al ha-t-ie himmel niks nie gedaon. Ochèèrem (vèùr de Hàòrstéég: ochaarem) dieje Sint Jan toch war, mi zun onzaoleg èènd àòn z’n lèèven. Mer dè sintjaanskrúíd is ’n hil stèèrk (vèùr de Hàòrstéég: stark) krúíd: ’t haauwt d’n duvel wèèd eweg. Die is daor hartstikke bang aaf. Dàòrom heb ik ammel sintjaanskrúíd rond m’n bóéderijke staon, dè begrèpte. D’n duvel eweghaauwen dè’s nog nie ’t éènegste wè dè plaantje du, ’t haauwt ók ‘t *willicht eweg, d’n bliksem! Om die rejen hang ik alle jaoren ’n tekske sintjaanskrúíd àòn m’n vèùdeur en éèn àòn m’n aachterdeur, dè déén hier vruuger alleman, war. Ik wit zékers dè’t góéd helpt want d’r is nog nóòt nie d’n bliksem in m’n bóéderijke ingeslaon!
Sint Jan is sund zat aalt de lesten dag dè-t-er *eksperrie wordt gestóken. En daor haauw ik toch zo van, van eksperrie, war. Mmmm, oe toch zù zaoleg: slèèpsperrie mi-j-èèrepelpuree (vèùr de Hàòrstéég: aarepelpuree), goei bótter, ’n schèèf ham (of gerèùkte zalm) en ’n pàòr aaier. Làò mèèn mer waaien!
Hier bij óóns op ’t Vlèèmes klapzaand stikte-n-’t vruuger aalt de moord van d’n eksperrie. ’t Waar hier vruuger d’éèn eksperrieveld nao d’aander. Van de *Vinkaant aaf zaagde niks ès óveral eksperriebedden en eksperriestèèkers. Dè’s vandaog d’n dag sund zat hil aanders; ge ziet ze gin van baaien nerreges nie mir in Vlèèmen.
Mer gelukkeg zen rond Sint Jan de *rooi béziën aalt *bekwaom. Dè’s dan wir ‘ne trôst, vèèn ik, want die èèt ik ók hil gèère (vèùr de Hàòrstéég: gaare). In Dùìtslaand zen ze Jehannesbeere gehieten, dè’s Dùìts vèùr Jehannesbéziën. Vruuger stonnen hil Vlèèmen en Kúíjk vol mi rooi béziëbossen. Mer nou ók al nie mir, war. Gelukkeg heb ik ze aalt nog wel. Ge kant ze wir kómen plukken, hór, en ès ge wilt meepessaant ’n tekske sintjaanskrúíd meevatten vèùr àòn ‘ew deur tégen d’n bliksem en d’n duvel. Houdoe, war. Marie
Woorden ùìt m’n woordeboek:
sintjaanskrúíd = sintjanskruid
eksperrie = asperge
Vinkaant = Heidijk
nèpt = knijpt
willicht = weerlicht, bliksem
rooi béziën = rode (aal)bessen
bekwaom = volgroeid, rijp
Reageren?
Nassau Dwarsstraat 5, 5251 KJ Vlijmen, 073-5118524
E-mail [email protected]
Webiste www.marievandemiddelhaai.nl
Begin de dag met het nieuws uit je gemeente met de gratis Nieuwsbrief.
en meld je aan. Aanvoerder van het lokale nieuws.
< Kijk
voor agenda
< Volg HeusdenNieuws ook via
< Wist u dat wij iedere morgen meer dan 4500 nieuwsbrieven verzenden
< Wist u dat wij iedere dag meer dan 10.000 bezoekers hebben op onze website
< Adverteren op Heusden.Nieuws.nl stuur een
