Historisch Heusden: Harmonieën en fanfares in Heusden

18 feb 2021, 11:48 • Historisch Heusden

Ria Merkx-Scheij

Een nieuwe Aflevering van Historisch Heusden geschreven door Bart Beaard en deze keer gaat deze aflevering de Harmonieën en fanfares in Heusden

Het jaar 1843 is voor de militaire blaasmuziek in Nederland een rampjaar. Door bezuinigingen van de regering wordt besloten om 25 van de 28 muziekkorpsen op te heffen. De meeste muziekkorpsen zijn in het zuiden gelegerd in verband met de Belgische Opstand. Nu komen er 280 muzikanten en een tiental kapelmeesters zonder werk. De meesten zoeken dan ook werk als muziekleraar of dirigent van harmonie- en fanfareorkesten die overal opgericht worden. In aanvang behoort een fanfare tot de kerken en het voornaamste doel is het opluisteren van kerkelijke plechtigheden. Een harmonie is meer werelds. In tegenstelling tot de fanfare bestaat een harmonie niet uitsluitend uit koperblazers , saxofoons en slagwerkers , maar ook uit houtblazers als klarinet, dwarsfluit , hobo en fagot .

Drunen

Harmonie ‘De Eendracht’. Opgericht in 1843 en is een onderdeel van het schuttersgilde Crispijn. In 1901 ontstaat er een ruzie over de aanschaf van nieuwe instrumenten. Men gaat verder als harmonie ‘De Volharding’ (nieuwe harmonie), maar enkele oud-leden van de gildeharmonie gaan nog even door als harmonie ‘De Eendracht’ (oude harmonie). ‘De Volharding’ is ook bekend als de ‘harmonie van de straat’.
Harmonie ‘Beatrix’. In 1882 wordt uit de Jongenscongregatie een fanfare opgericht die alleen optreedt bij kerkelijke festiviteiten. In 1907 verandert de fanfare in ‘Harmonie van de Jongenscongregatie’. In 1951 komt er een grote verandering vanwege het vertrek van de Broeders en de opheffing van de Jongenscongregatie. De harmonie blijft bestaan en krijgt de naam ‘Beatrix’ en is ook bekend als ‘de harmonie van het klooster’.
Harmonie ‘Drunen’. In de zomer van 1960 fuseren ‘De Volharding’ en ‘Beatrix’ tot de huidige harmonie ‘Drunen’. Op Koninginnedag 1961, worden de nieuwe instrumenten en uniformen aan de bevolking gepresenteerd. Bij het samengaan is ook besloten een drumband en een jeugdharmonie op te richten.

Elshout - Kerkelijke Fanfare ‘Eendracht Maakt Macht’.
De oprichtingsdatum van de fanfare is 20 december 1886, wanneer de herdenking is van de grote watersnood van 1880-1881. De inwoners van Elshout zijn Antonius Verhoeven, de nieuwe Heer van de Heerlijkheid Oudheusden, Elshout en Hulten dankbaar voor alle hulp die zij tijdens de watersnoodramp gekregen hebben. Dan wordt vanuit een bloeiende jongenscongregatie een fanfare opgericht. Bekendheid heeft de fanfare gekregen met de opluistering van ‘Onzen Dag’ en de organisatie van ‘Elshouts Spektakel’.

Haarsteeg - Harmonie ‘St. Caecilia’
De harmonie wordt opgericht door de leden van het strijkorkest, dat tot dan toe het kerkkoor heeft begeleid, maar dat door de aanschaf van een kerkorgel op non actief is gesteld. Als oprichtingsdatum wordt 6 augustus 1843 aangehouden. Haar optreden naar buiten blijft beperkt tot aan het grote festival van 1919; daarna is de harmonie ook aan concoursen gaan deelnemen en klimt zij geleidelijk van de laagste tot de hoogste trap. Het stamhuis is tot 2017 onafgebroken café ‘De Harmonie’ en nu is het oefenlokaal ‘De Steeg’.

Herpt en Bern - Harmonie ‘De Eendracht van Herpt en Bern’
Op 23 februari 1845 wordt ‘De Eendracht van Herpt en Bern’ opgericht. De beide dorpen vormen één gemeente wanneer de Bergsche Maas nog niet gegraven is. Het 100-jarig bestaan in 1945 wordt een jaar uitgesteld vanwege de juist geëindigde oorlog. Maar in 1946 is er dan een groot dorpsfeest. Begin zeventiger jaren ebt de animo langzaam weg. Maar enkele muzikanten geven niet op en gaan steeds meer jeugdigen opleiden. Dit resulteert in de (her)oprichting van de harmonie, ‘De Eendracht Heusden’ genaamd. Instrumenten en bezittingen worden overgedragen.

Heusden-Vesting

Heusdense Harmonie. In de jaren 1880-1890 is de ‘Stedelijke Harmonie’ moeizaam actief. In 1896 wordt harmonie 'Crescendo' opgericht. De ‘Heusdensche Harmonie’ wordt in 1906 opgericht door het departement van de Maatschappij Tot Nut van 't Algemeen. Wegens gebrek aan klarinettisten wordt op 25 oktober 1927 de vereniging omgezet in ‘Heusdensche Fanfare’. Door de oorlogssituatie zijn er tussen 1938 en 1946 nauwelijks werkende leden. Na de oorlog wordt de ‘Heusdense Fanfare’ heropgericht en blijft tot 1956 bestaan. Dan is er een heroprichting, maar wordt het een jeugdfanfare. Na enkele mooie jaren wordt de fanfare in 1969 toch opgeheven.
Fanfare van de ‘Heilige Familie’ is verbonden geweest met de gelijknamige broederschap. Een van haar taken is het opluisteren van katholieke feesten. Op 16 juni 1903 maken zij voor het eerst een rondwandeling door de stad. De fanfare heeft tot 1940 bestaan.
Harmonie ‘De Eendracht Heusden’ is de jongste telg in de voormalige gemeente Heusden. Op 16 december 1975 maakt in Herpt de harmonie een doorstart onder de naam ‘De Eendracht Heusden’. De wekelijkse repetitie is in het Dorpshuis Herpt. Jaarlijks worden minstens vier concerten gegeven waarbij steeds ook andere muziekverenigingen worden uitgenodigd. Zeer bekend is het Midzomerconcert op de Vismarkt.

Nieuwkuijk - Harmonie ‘De Eendragt van Onsenoort en Nieuwkuijk’
Opgericht in het jaar 1835 en inmiddels bestaat de harmonie 185 jaar en is de oudste in de huidige gemeente Heusden en één van de oudsten van ons land. De harmonie heeft altijd een grote rol gespeeld in het leven van Nieuwkuijk. Als het dorp feest viert, is de harmonie ter opluistering aanwezig. Onder de tonen van een treurmars heeft zij menigeen naar het graf begeleid.

Vlijmen - Harmonie ‘Concordia’
Bij gebrek aan een orgel luisteren enkele muzikanten de diensten van de katholieke kerk op. Maar op 2 februari 1842 worden de muzikanten door de pastoor bedankt. Tijdens een bijeenkomst op diezelfde dag hebben de 'werkloze' muzikanten besloten een harmonie op te richten met de naam Concordia. Uit dankbaarheid wordt een beukenboom geplant in de Julianastraat 11 geplant en op de dag van vandaag staat deze er nog steeds. Concordia is in 2008 opgeheven. De goed gevulde kas wordt verdeeld onder de andere harmonieën van de gemeente Heusden.

Bart Beaard

Met Koninginnedag op 30 april 1958 treedt de Heusdense Jeugdfanfare op in de muziektent op de Vismarkt. Collectie Ton de Hart

Op 14 december 1963 geeft jeugdharmonie Drunen, opgericht door Jacques Merkx op 26 augustus 1961, voor de eerste maal een concert. Collectie R. Merkx-Scheij.