Historisch Heusden: De laatste eer - De begraafplaatsen in Heusden door de tijden heen

Een nieuwe Aflevering van Historisch Heusden geschreven door Bart Beaard en deze keer gaat het in deel 94 van Historisch Heusden over De laatste eer - De begraafplaatsen in Heusden door de tijden heen. Tot op het einde van de vorige eeuw was het gebruikelijk om onze overledenen te begraven op één van de begraafplaatsen in onze gemeente.

In 1987 wordt in Vlijmen het DELA Crematorium Maaslanden in gebruik genomen. Het cremeren van overledenen nam geleidelijk aan toe tot het huidige landelijk niveau van 67%. Na het cremeren zijn er vele mogelijkheden voor de bestemming van as. In dit artikel een overzicht van de begraafplaatsen in onze gemeente en dan staat de gebruikte afkorting NH voor Nederlands Hervormd en RK voor Rooms Katholiek.

Het epitaaf van baron J.T.H. von Freisheim in de NH-Catharijnekerk van Heusden

In de kerken
Het begraven in kerken is eeuwenlang gebruikelijk geweest, maar in de Franse tijd komt in 1804 daar een einde aan. Vanaf 1813 wordt het begraven in de kerk weer gedoogd. Dit tegen de zin van geneesheren en dominees, die het een gevaar voor de volksgezondheid vinden. In 1829 wordt het definitief beëindigd. In onze kerken kennen we nu nog de volgende grafstenen: NH-Vlijmen met een 5-tal 17^eeeuwse grafstenen en NH-Hedikhuizen met de grafsteen van oud-drossaard Hendrik de Jongh. NH-Heesbeen heeft de grafsteen van Willem Torck, Heer van Heesbeen, en zijn echtgenote Martha Pieck. De NH-Catharijnekerk van Heusden heeft nog meer dan zestig grafstenen vanaf begin 17^eeeuw. In deze kerk is het epitaaf en de grafsteen van gouverneur Johan Theodoor Baron von Freisheim. Een epitaaf is een grafmonument aan de binnenmuur van het koorgedeelte als herinnering aan de overledene, die nabij begraven ligt.

Gesloten begraafplaatsen
Op gesloten begraafplaatsen wordt niet meer begraven. We kennen in Drunen aan de Schoolstraat een RK- en een NH-begraafplaats. Vanaf de 15^eeeuw tot 1880 heeft hier een kerk gestaan en is er een RK-begraafplaats. Hier bevindt sinds de Reformatie een gedeelte bestemd is voor de hervormden. Op de NH-begraafplaats zijn een 40-tal grafstenen. We zien de namen van geneesheer A. van Seters en dominee A. van der Vlugt. Sinds 1987 wordt hier niet meer begraven. Het RK-gedeelte is altijd een grote begraafplaats geweest. Kenmerkend is hier het grote veld met dezelfde betonnen kruizen, wat vanaf de zestiger jaren gebruikelijk was. De oudste grafsteen is van pastoor Coppens, die er in 1865 begraven werd. Cultuurhistorisch is de grafsteen van huisarts G. Akkermans belangrijk. Hij werd op 4 november 1944 met de bevrijding doodgeschoten. Bijzonder is dat veel kindergraven bewaard zijn gebleven. Sinds 2005 is hier niet meer begraven. De Joodse begraafplaats in Heesbeen aan de Grotestraat heeft 21 grafstenen. Hier werd begraven vanaf 1850 tot 1926. Herpt had naast de kerk sinds 1893 een RK-begraafplaats. In 1980 heeft hier de laatste begrafenis plaatsgevonden. Beeldbepalend is de grafsteen van oud-burgemeester Leendert van Herpt.

In Hedikhuizen heeft de NH-kerk aan de Hoge Maasdijk een grafsteen van waterschapsvoorzitter Hendrik de Jongh. In Heusden bevinden zich rondom de NH-Catharijnekerk nog 52 grafstenen of gedeelten ervan. Bekende namen uit de Heusdens historie zijn: geneesheer C. Prillevitz, postdirecteur S. Tierens, de burgemeesters P.L. Honcoop en A. Verhagen en notaris J.A. Gerlach. Na de sluiting van deze begraafplaats in 1889 is, werd aan Vestingweg in Oudheusden een nieuwe begraafplaats ingericht, die in 1980 werd gesloten. Hier zijn nog een 160-tal grafstenen. Op deze begraafplaats bevindt zich het monument van de Stadhuisramp 1944, waar in een massagraf zestig slachtoffers begraven zijn. Er is in Oudheusden ook nog een kleine Gereformeerd-Lutherse begraafplaats aan de Herptseweg.

Het monument van de stadhuisramp op de begraafplaats Buytenhove, waar in het massagraf 70 slachtoffers begraven zijn.

Open kerkelijke begraafplaatsen

Op deze begraafplaatsen, die door ‘schoffelploegen’ keurig worden onderhouden, wordt nog steeds begraven. Er is een NH-begraafplaats achter de kerk in Heesbeen en een begraafplaats naast de NH-kerk in Doeveren, het Bollenveld. RK-begraafplaatsen zijn er bij de kerken in Haarsteeg, Hedikhuizen (kerk gesloten), Elshout, Nieuwkuijk en Vlijmen.

RK-Haarsteeg heeft oorlogsmonumenten van de Hoevenramp en van Mari van Esch (met graftrommel), een klein grafkruis van Janus van Engelen en een monument van oud-burgemeester Jan van Bokhoven. Chris Lith werd in 2014 als een van de laatste begraven in RK-Hedikhuizen. Hij heeft veel betekend voor de restauratie van Heusden-Vesting. RK-Elshout heeft nog een Calvarieberg en in het talud liggen vijf pastoors begraven. Het graf van bisschop Martin Muskens betekent veel voor Elshout. De voormalige abdij Mariënkroon in Nieuwkuijk heeft een open RK-begraafplaats, aanvankelijk bestemd voor hun paters en broeders. Maar er liggen ook oorlogsslachtoffers, Vrienden van de Abdij en leden van de Focolarebeweging begraven. Op RK-Nieuwkuijk bevindt zich een familiegrafkelder. Op 13 januari 1937 is Marie A.J.C.G. Baronesse de Béthune, Douarière Jonkheer de la Court, als laatste bijgezet. Deze begraafplaats heeft ook enkele grafstenen van familie de Bont-Bonth, waarvan de inscripties gemaakt zijn in het letterschrift van de architectuurstijl Bossche School. In Vlijmen is een kleine NH-begraafplaats aan de Mommersteeg met in het midden een beeldbepalende, meer dan honderd jaar oude berkenboom. Hier ligt dominee Ds. J. Ossewaarde begraven en zijn zoon en amateurarcheoloog Jan. De RK-begraafplaats van Vlijmen is aangelegd in 1880. Hier zijn nog enkele graftomben en –kelders bewaard gebleven. Maar ook het gemeentelijk oorlogsmonument met de grafvelden van 38 overledenen, waarvan er 27 zijn omgekomen met de V1-neerstortingen in 1944-1945.

De RK-begraafplaats in Drunen kent strooiveldjes in plantgaten van onlangs geplante bomen

Algemene begraafplaats

De algemene begraafplaatsen, in beheer en onderhoud bij Gemeente Heusden, zijn in Drunen ‘Duynhaghe’ aan de Duinweg, in Heusden ‘Buytenhove’ aan de Herptseweg en ‘Onsenoort’ aan de Mortelweg in Vlijmen. Op ‘Buytenhove ‘ is het oude en RK-gedeelte met meerdere graftomben en –kelders cultuurhistorisch van grote waarde. Er zijn ±800 grafvelden met ±1100 overledenen. Hier is ook een monument van de Stadhuisramp 1944, waar in een massagraf zeventig slachtoffers begraven zijn. Verborgen aan de oostzijde is het graf van verzetsvrouw Gré van Dijk. Op ‘Onsenoort’ is een gedeelte ingericht als Islamitische begraafplaats. Hiervan wordt weinig gebruik gemaakt daar islamieten veelal kiezen voor een uitvaart in het land van hun herkomst.

Crematorium en asbestemming

Sinds 1987 kent Nieuwkuijk het crematorium waar momenteel jaarlijks ±1800, oftewel dagelijks 7-8 uitvaarten plaatsvinden. Na een crematie zijn er vele mogelijkheden voor de bestemming van as. Het crematorium en alle open begraafplaatsen hebben inmiddels een strooiveldje, een urnentuin of een urnenmuur. De gesloten RK-begraafplaats in Drunen kent strooiveldjes in plantgaten van onlangs geplante bomen. Maar hieraan zijn geen grafrechten verbonden.

Bart Beaard

Begin de dag met het nieuws uit je gemeente met de gratis Nieuwsbrief.

KLIK HIER

en meld je aan. Aanvoerder van het lokale nieuws.

< Kijk

hier

voor agenda

< Volg HeusdenNieuws ook via

Facebook

< Wist u dat wij iedere morgen bijna 3250 nieuwsbrieven verzenden
< Wist u dat wij iedere dag meer dan 10.000 bezoekers hebben op onze website
< Adverteren op Heusden.Nieuws.nl stuur een

mail