Historisch Heusden: Het ‘koper’ van tientallen fanfares en harmonieën kwam uit Vlijmen
Een nieuwe Aflevering van Historisch Heusden geschreven door Bart Beaard en deze keer gaat het in deel 117 van Historisch Heusden over Het ‘koper’ van tientallen fanfares en harmonieën kwam uit Vlijmen. De Echo van het Zuiden schrijft: ’Muziek in Vlijmen - Geen Koopmanschap, maar liefde voor het instrument - Op zaterdag 16 februari 1952 heeft J. van Hout, burgemeester van Vlijmen, officieel de nieuwe instrumentenfabriek van de heer W. van Wijk, op de Wolput 24, geopend.
Geestdriftig heeft de burgemeester dat gedaan; niet omdat hiermee in Vlijmen het vraagstuk van de werkgelegenheid van Groot Vlijmen zou zijn opgelost, maar omdat door middel van deze fabriek de naam Vlijmen een goede klank zal krijgen, omdat de tonen van de Cornetten, Trompetten en Pistons de naam van Vlijmen door Nederland dragen en mogelijk binnenkort wel door Europa.’
Genealogie
Willem jr., bijnaam ‘Willem de Hurk’, is op 5 april 1912 in Nieuwkuijk geboren. Zijn ouders zijn Willem van Wijk sr. en Gerda van Son. Op 29 mei 1941 trouwt hij in Vlijmen met Gon Peijnenborgh (*Vlijmen, 28.5.1910) en zij wonen Wolput 19. Muziekinstrumentenmaker van Wijk is op 19 december 1965 plotseling overleden. Het echtpaar heeft één zoon, Willem (1944).
Het begin
Het verhaal van de instrumentenfabriek begint met Willem sr., voortreffelijk pistonist van de Nieuwkuijkse harmonie. Vóór de oorlog is hij wijd en zijd ook vermaard als reparateur van alle mogelijke muziekinstrumenten. Maar er is geen droog brood mee te verdienen. De muziekgezelschappen hebben geen geld voor reparaties. Na de oorlog is er volop werk. Het instrumentarium van de Brabantse muziekgezelschappen is dan zwaar gehavend: in beslagname door de Duitsers, geroofd, verroest, kapot of verouderd.
Willem jr. kiest aanvankelijk, zoals zijn vader, voor het metselaars vak en gaat werken bij Aannemer de Bonth van Hulten in Nieuwkuijk. Maar het maken van muziekinstrumenten laat hem niet los en meteen na de oorlog gaat hij werken bij muziekinstrumentenfabriek v/h Mathieu Kessels & Zn. in Tilburg. In 1949 begint hij met het repareren van muziekinstrumenten in een boerenschuur aan de Wolput 25, op de westelijke hoek van de Burgemeester van de Venstraat hoek Wolput. Op die hoek heeft eerder ook het huis van Driek de Rooij gestaan. In die schuur is hij begonnen met het experimenteren, met het zoeken naar de juiste methode, om voor zichzelf een instrument te maken. Het eerste instrument voldoet niet en dat heeft hij, met het gereedschap, vernietigd. Hij begint opnieuw en dat wel tienmaal en dan heeft hem de zuivere toon getroffen. Vanaf die dag zijn vele instrumenten door zijn hand gegaan. Hij maakt een tienjarenplan en na vijf jaren moet hij alle koperinstrumenten kunnen maken. In 1952 maakt hij alleen nog de kleinere instrumenten: piston, cornet en trompet. De bouw van trombone, bugel en tuba heeft hij in voorbereiding. Als trompettist is hij lid van een vijftal muziekkorpsen.
De muziekinstrumentenfabriek
In 1952 steekt hij over naar een werkplaats, Wolput 24, een schuur van Henk Moors die ernaast woont. Henk is dirigent o.a. van de harmonie in Nieuwkuijk in de periode 1945- 1966. In de nieuwe werkplaats kan hij enkele knechts plaatsen en hij begint aan het ‘grote koper’.
Uit een interview van Het Huisgezin op 19 april 1952: ’Het is een interessant schouwspel te zien hoe dat alles daar op dit ambachtelijk atelier, waar reeds vier werknemers hun dagtaak hebben, in zijn werk gaat. Hoe de dunne messing buis op de matrijs tot de bekervorm wordt geforceerd, hoe de met pek en hars gevulde buizen worden gebogen, hoe „de machine”, het hart van het muziekinstrument, tot stand komt, hoe de gaten worden gefreesd, die met de ventielgaten tot op een fractie van een millimeter (mm) nauwkeurig moeten samenvallen, tot op 1/100 mm. Een precisiewerk van uiterste voorzichtigheid is het uitruimen der binnenbuis tot op 16,50 mm, terwijl het ventiel wordt geslepen tot op 16,49 mm, een fragiele speling derhalve van 1/100 mm. Dit werk vraagt een zodanige accuratesse dat slechts met behulp van slijppasta en enkel afgaande op het gevoel der vakbekwame en subtiele hand, de vereiste nauwkeurigheid bereikt kan worden. Wij zwijgen nog van de zorgen die een goed mondstuk vragen, van de onderlinge stemming der instrumenten, de karakteristieke klankkleur voor cornet, trompet of piston, het bouwen op 912 geluidstrillingen voor de hoge stemming (902 trillingen) en op 890 geluidstrillingen voor de lage stemming (880 trillingen). Dat alles vraagt vakmanschap, gehoor, gevoel, persoonlijke beoordeling, toewijding en geduld, kortom dat complex van eigenschappen, welke de scheppende ambachtsman moeten sieren. Als laatste bewerking worden de instrumenten vernikkeld of verzilverd. Over werkwijze en resultaat is Van Wijk niet gauw tevreden. Hij levert zijn instrumenten immers met tien jaar garantie.’
Harmonie de Eendragt van Onsenoort en Nieuwkuijk
Na de oorlog is er een positieve ontwikkeling bij de herboren muziekverenigingen en steken zij zich in mooie uniformen en schaffen nieuwe instrumentarium aan, zoals in Nieuwkuijk.
‘Op zaterdag 14 november 1959 beleefde het muziekminnend Nieuwkuijk een grote dag. In café van Baardwijk werd toen aan de harmonie een nieuw instrumentarium aangeboden. Deze instrumenten, die geleverd werden door de muziekinstrumentenfabriek van W. van Wijk uit Vlijmen werden ’s-middags in de zaal van de harmonie tentoongesteld en waren voor alle bewoners en genodigden te bezichtigen’, aldus de Echo van het Zuiden van 20 november.
En zo heeft Wim van Wijk tijdens het bestaan van zijn fabriek aan een 50-tal muziekgezelschappen het instrumentarium geleverd. Ook heeft hij vele instrumenten aan musici van beroepsorkesten en –kapellen geleverd. De koperen blaasinstrumenten worden zelf gemaakt, maar de klarinetten, de saxofoons, de fluiten en het slagwerk betrekt hij van elders.
Het einde
In 1965 heeft Van Wijk het plan voor een nieuwe industrieloods, maar op 19 december van dat jaar is op tragische wijze een einde aan zijn leven gekomen. Het bedrijf heeft dan vijf personeelsleden en wordt meteen gesloten. Christ Boom is de enige allround muziekinstrumentenmaker en –reparateur en begint een reparatiebedrijf aan de Parallelweg in Vlijmen. Hij heeft dat hij zijn verdere werkzame leven gedaan en is daardoor meer dan 60 jaar in deze branche werkzaam geweest.
Bart Beaard
Begin de dag met het nieuws uit je gemeente met de gratis Nieuwsbrief. KLIK HIER en meld je aan. Aanvoerder van het lokale nieuws.
< Kijk hier voor agenda
< Volg HeusdenNieuws ook via Facebook
< Wist u dat wij iedere morgen meer dan 4000 nieuwsbrieven verzenden
< Wist u dat wij iedere dag meer dan 10.000 bezoekers hebben op onze website
< Adverteren op Heusden.Nieuws.nl stuur een mail
