Historisch Heusden: Michiel van Bokhoven, religieus beeld- en steenhouwer uit Nieuwkuijk

Foto: Bart Beaard

Een nieuwe Aflevering van Historisch Heusden geschreven door Bart Beaard en deze keer gaat het in deel 121 van Historisch Heusden over Michiel van Bokhoven, religieus beeld- en steenhouwer uit Nieuwkuijk. In de tweede helft van de 19e eeuw ontstond bij de katholieken in Zuid-Nederland een enorme behoefte aan religieuze kunstvoorwerpen voor een rijke inrichting van hun kerkgebouwen.

Beeld- en steenhouwer Michiel van Bokhoven (1852-1929

Veel kunstvoorwerpen waren verloren gegaan tijdens de Beeldenstorm in de Tachtigjarige Oorlog. Veel kunstwerken waren ook nodig voor de inrichting van de vele nieuw te bouwen kerken. De kerkelijke kunst was een van de belangrijkste middelen voor het overdragen van geloofswaarheden op kerkgangers. Muur- en plafondschilderingen, kruiswegstaties, schilderijen, glas-in-loodramen, orgels, kerkmeubilair en beelden waren op grote schaal noodzakelijk. In de vervaardiging daarvan heeft België eeuwenlang een belangrijke plaats gehad. Na de afscheiding van België in 1839 hebben ateliers in Eindhoven, Roermond en ’s-Hertogenbosch het werk  van de Belgische ateliers overgenomen. In 1850 telde ’s-Hertogenbosch al elf ateliers. Kunstenaars uit onze gemeente, zoals Hendrik van der Geld (1838-1914) uit Elshout, Arnoldus van Asseldonk (1828-1899) uit Vlijmen en Michiel van Bokhoven (1852-1929) uit Nieuwkuijk hebben met hun ateliers in ’s-Hertogenbosch hieraan een belangrijke bijdrage geleverd. Dit artikel gaat over beeld- en steenhouwer Michiel van Bokhoven.

Genealogie
Michiel van Bokhoven (* Nieuwkuijk12.2.1852, †‘s-Hertogenbosch24.8.1929), zoon van Marinus van Bokhoven en Anna Catharina van Opzeeland. Hij trouwde op 12 mei 1879 in ’s-Hertogenbosch met Johanna Catharina van Laarhoven (*’s-Hertogenbosch 12.7.1857, †’s-Hertogenbosch 10.4.1924). Het echtpaar woonde in Nieuwkuijk in de nabijheid van Nieuwkuijksestraat 99, waar hij aanvankelijk met houtsnijden begon. Daarna woonde het gezin ook nog in Den Haag en Utrecht, waar in 1881 zoon Antoon geboren is. Na weer enige tijd in Nieuwkuijk gewoond en gewerkt te hebben verhuisden het gezin op 16 november 1901 definitief naar ’s-Hertogenbosch. Het echtpaar had vijf kinderen.

Opleiding
Van Bokhoven werd opgeleid aan de in 1812 opgerichte Koninklijke School voor Nuttige en Beeldende Kunsten in ’s-Hertogenbosch onder de directeuren A. Sopers en J. Stracké. Zijn atelierstudie begon in 1870 en hij werkte als leerling op de ateliers van kerkelijke beeldhouwers als H. van der Geld en W. Molkenboer. Daarna modelleerde hij als chef-beeldhouwer bij J. te Poel en F. Stoltefus in Den Haag, in welke kwaliteit hij nadien nog enkele jaren op het atelier van W. Mengelberg in Utrecht werkzaam was. Hij won tussen 1873 en 1877 zes medailles in de diverse klassen van proportiestudies en anatomietekenen en voor het boetseren van naaktmodellen.

Ontwerp van het H. Hartmonument in Haarsteeg.

M. van Bokhoven en Zonen, beeldhouwers
Hij startte rond 1885 aan de Kerkstraat A63 in ’s-Hertogenbosch een eigen atelier voor kerkmeubilair (altaren, biechtstoelen, communiebanken, preekstoelen, koor- en banken) en  een winkel voor al of niet gepolychromeerde beelden. Het atelier leverde dit meubilair voornamelijk aan kerken.  Al in het begin van 1885 kreeg hij een opdracht voor een viertal drie meter hoge beelden, voorstellend de muzen Euterpe, Erato, Melpomene en Thaleia. Ze waren bestemd voor de voorgevel van de nieuwe Bossche muziektempel van ‘Oefening en Uitspanning’. Vanaf 1889 maakte hij ook grafmonumenten en altaren uit graniet, groen en wit marmer, zwart marmer van Dinand, St. Joire- en Caensteen. Veelal  werden de ontwerpen hiervoor door bekende architecten gemaakt, als C. Franssen, C. Weber en J.J.H. Bolsius.

De Bossche krant van 8 januari 1891 schreef: ‘Drunen 6 Jan. Verleden jaar werd onze fraaie parochiekerk versierd met eene schoone Kerstkribbe, welke de godsvrucht der geloovigen in niet geringe mate opwekte en versterkte. Ook dit jaar prykt zy weder in ons midden en predikt op aangename en weldoende wijze de verhevenheid van hot groot Geheim, dat zy voorstelt. Wij raden ieder belangstellende aan, eens een kijkje te komen nemen: zy geeft een bewys, dat men niet naar het buitenland behoeft te gaan, om zich iets dergelijks te verschaffen, maar dat ook de heer M. Van Bokhoven, beeldhouwer, Kerkstraat Den Bosch, met succes de kerkelijke kunst beoefent en alle eer heeft van het door hem geleverde werk.

Bijzonder was de vervaardiging in 1898 van een zestal kunstwerken die een Piëta of Moeder der Smarten voorstellen, o.a. voor de kerk in de bedevaartplaats Ommel.

Toen in 1896 zijn zwager Antoon Goossens overleed, nam hij het atelier J. Goossens & Zoon op het St. Janskerkhof en aan het Hinthamereinde over. Goossens had sinds 1846 het eerste atelier voor kerkelijke kunst in de stad. Goossens maakte ook veel ontwerpen voor orgelkasten, altaren, biechtstoelen, grafmonumenten, communiebanken, bidstoelen, kroonluchters, processievanen, voor allerlei kerken tot ver buiten het bisdom ’s-Hertogenbosch.

Na de heiligverklaring van Margarethe Alacoque in 1920 had de H. Hartverering in Nederland een hoge vlucht genomen. Op vele plaatsen werden op veldjes langs de doorgaande wegen metershoge H. Hartbeelden geplaatst waarvan een aanzienlijk aantal door dit bedrijf gemaakt werd. Op dit moment staan er in Brabants nog 130 beelden. Een andere activiteit van Van Bokhoven was het samenstellen van levende beeldgroepen voor processies, toneelstukken en het lijdensverhaal van Christus.

Grafmonument Van der Aa 1901

M. van Bokhoven en Jonkers
Door de overname van Goossens en later ook de steenhouwerij van J.J.H. Bolsius in de Orthenstraat werd het steenhouwen aanmerkelijk uitgebreid. In 1904 werd Henri Jonkers eerste gezel bij Van Bokhoven. In 1918 ging het tweetal een compagnonschap aan onder de naam Atelier M. van Bokhoven en H. Jonkers met het doel ’de uitoefening en voortzetting van het vak van beeldhouwer en de daaraan verbonden polychromie’. In 1923 trok Michiel van Bokhoven zich terug uit de zaak en werd hij opgevolgd door zijn zoon Antoon (1881-1959), die geruime tijd kerkschilder was. In de jaren ’20 en ’30 werkten er in het bedrijf zo’n 14 personen. Michiel overleed in 1929.

Antoon van Bokhoven
Zoon Antoon (7.3.1881-25.12.1959) was beeldsnijder, kerkschild en beeldhouwer. Het vak had hij bij de Koninklijke School en bij zijn vader geleerd. In 1922 schilderde hij voor de kerk Berndijk-Kaatsheuvel de kruisweg en twee vijf meter brede tableaus van de H. Martelaren van Gorkum. In 1923 had hij het bedrijf van zijn vader overgenomen en tot 1934 is hij medevennoot van Henri Jonkers geweest.

Zijn werken in gemeente Heusden
– 1901 Grafmonument van de familie Van der Aa, R.K. begraafplaats Nieuwkuijk
– 1920 ‘Koningin van de Vrede’, hoek Julianastraat-Meliestraat te Vlijmen
– 1922 H. Hartbeeld, Nobertijnerplein Vlijmen
– 1929 Isidorusbeeld in R. K. kerk Haarsteeg
– 1908 Beeldengroep van de altaartafel R.K. kerk in Haarsteeg
– 1910 2 biechtstoelen R.K. kerk in Haarsteeg
– 1926 H. Hartbeeld voor de R.K. kerk in Haarsteeg

Bart Beaard

Begin de dag met het nieuws uit je gemeente met de gratis Nieuwsbrief. KLIK HIER en meld je aan. Aanvoerder van het lokale nieuws.

< Kijk hier voor agenda
< Volg HeusdenNieuws ook via
Facebook
< Wist u dat wij iedere morgen meer dan 4000 nieuwsbrieven verzenden
< Wist u dat wij iedere dag meer dan 10.000 bezoekers hebben op onze website
< Adverteren op Heusden.Nieuws.nl stuur een
mail

 

 

Aanmelden nieuwsbrief
Cookieinstellingen