Marie van de Middelhaai: D’n Braobaanse poffer

Vlijmens meest ouderwetse boerin, Marie van de Middelhaai alias Marja Kivits gaat ook verhalen delen aan de lezers van Heusden.Nieuws. Marie van de Middelhaai treedt binnen en buiten de gemeente op met liedjes en verhalen van vroeger, in dialect.

Marie van de Middelhaai geeft 20 jaar rondleidingen in en rond haar boerderij uit 1650, die anno 1750 een stenen voorgevel met schuiframen kreeg en anno 1890 werd voorzien van een herd (historische huiskamer), een geut (historische keuken) met pomp en kelder, een plee met poepdoos enz. en sindsdien nauwelijks is veranderd. Marie leeft ouderwets: zij slaapt in de bedstee, breit haar eigen sokken en borstrokken, spreekt ‘t Vlijmens dialect, heeft een kabinet vol Vlijmense mutsen en eet ouderwetse (vergeten) groenten uit haar moeshof.

De boerderijbiotoop (de omgeving van de boerderij) is nog ouderwets groen. Gemeente Heusden heeft, tot grote verbijstering van Marie, 2 nieuwbouwhuizen gepland vol in het zicht vanuit de historische huiskamer(ramen), waardoor de 19de-eeuwse boerensfeer van Marie haar levend museum voorgoed verloren zal gaan. Marie diende een beroepschrift in en beschrijft wekelijks , in afwachting van de rechtszaak, haar dagelijkse leven in de nu nog ouderwetse groene boerderijbiotoop.

D’n Braobaanse poffer
In ’n aauwverwetse boerderijbiotóóp van rond ’t jaor 1890 ha alleman aalt iets op z’ne kop want in dieje tèèd waar ’t nie netjes om zomèr in ‘ew blóòte haor rond te lóòpen, krek ès nàòderaand. Dè déén ’n fetsoendelek mééns gewóónweg nie! Overdags han de maanskèèrels aalt ’n pet op en de vrouwspesónen aalt ’n muts. ’s Naachs ha alleman ’n slaopmuts op.

De petten van de maanskèèrels waren ammel ongeveer van ’tzelfde sórt, mer vrouwemutsen hadde in sórten en maoten. Alleman kint wel d’n Braobaanse poffer, dè is ’n beroemde muts, war. Mer die wier hier nie gedraogen, want die waar vus te duur vèùr op ’t klapzaand. ’n Dienstmèèd of ‘ne boereknèècht verdiende in dieje tèèd ‘ne gulden in de wèèk en zunne poffer die kostene tóén rond de 72 guldes! Nie te dóén, war! Mer aachter Den Bosch, krek ès in *Ballecum, daor kossen ze dè hendeg betaolen, daor han ze goeie grond, daor gruuide-n-alles ès kôl. Ze zéénen toen dan ók aalt Ballecumse kôllen tégen Ballecumse méénsen. Óóns grutmóéder zaoleger kwaam van Ballecum. Zij ha zunne lèèst, mi van die aparte vièrkaantege hoeken d’raon, hangen mi-j-’n gróòte fóto d’rin van hil ‘t húíshaauwen; hullie móéder in de midden mi ‘ne gróòte poffer op d’re kop.

De mirsten déénken dè ‘ne poffer ‘n muts is, mer dè is nie. ‘ne Poffer is ‘ne gróòten dikken deftegen bloemeraand mi van die breei lèènten mi flossen d’raon. Die lig aalt dwaars bóvenop ‘n muts. De muts èèges is mer ‘n éènvoudege gaozen muts, inkelt van ketóénen tule gemàòkt, dè’s al. De poffer, diejen bloemeraand, die lig daor los bóvenop. Ge moest dus aalt hil góéd ùìtkèèken dè-t-er die nie vanaaf víél. De jong mèèden moesen aalt góéd oefenen om himmel rèècht te lóòpen. Ze krégen van móéders ’n boek op d’re kop gelééd om mee te oefenen. Dè boek moes onder ’t lóòpen blèèven liggen, dè begrepte, aanders wier ’t *grommes. Ge kan ‘t nie hebben dè zun mèèd zunnen dure bloemeraand op de grond làòt vallen, war. D’r moes dus hil góéd geoefed worren tot ze-n-’t echt góéd kos. Dan móóg ze dieje poffer sondegs op nàòr de mis. Ze kwaam dan *spres te laot want dan zaat al ’t kerkvolk al op z’n plek en kos ze mi d’ren dure poffer bréèd ùìtgeméten dèùr de middepad nàòr veuren *schrijen. Zù langzaom ès ze mer kon, dè alleman diejen dure poffer mer góéd kon bekèèken. Jaja, wie ’t bréèd ha, líét ’t bréèd hangen.

Houdoe war, Marie

Woorden ùìt m’n woordeboek:
*Ballecum = Berlicum
*grommes = gemopper
*spres = expres
*schrijen = schrijden

Reageren?
Nassau Dwarsstraat 5, 5251 KJ Vlijmen, 073-5118524