Marie van de Middelhaai: De Vlèèmese gróòte muts

Vlijmens meest ouderwetse boerin, Marie van de Middelhaai alias Marja Kivits gaat ook verhalen delen aan de lezers van Heusden.Nieuws. Marie van de Middelhaai treedt binnen en buiten de gemeente op met liedjes en verhalen van vroeger, in dialect.

Marie van de Middelhaai geeft 20 jaar rondleidingen in en rond haar boerderij uit 1650, die anno 1750 een stenen voorgevel met schuiframen kreeg en anno 1890 werd voorzien van een herd (historische huiskamer), een geut (historische keuken) met pomp en kelder, een plee met poepdoos enz. en sindsdien nauwelijks is veranderd. Marie leeft ouderwets: zij slaapt in de bedstee, breit haar eigen sokken en borstrokken, spreekt ‘t Vlijmens dialect, heeft een kabinet vol Vlijmense mutsen en eet ouderwetse (vergeten) groenten uit haar moeshof.

De boerderijbiotoop (de omgeving van de boerderij) is nog ouderwets groen. Gemeente Heusden heeft, tot grote verbijstering van Marie, 2 nieuwbouwhuizen gepland vol in het zicht vanuit de historische huiskamer(ramen), waardoor de 19de-eeuwse boerensfeer van Marie haar levend museum voorgoed verloren zal gaan. Marie diende een beroepschrift in en beschrijft wekelijks , in afwachting van de rechtszaak, haar dagelijkse leven in de nu nog ouderwetse groene boerderijbiotoop.

De Vlèèmese gróòte muts
Marie van de Middelhaai geeft 20 jaar rondleidingen in en rond haar boerderij uit 1650, die anno 1750 een stenen voorgevel met schuiframen kreeg en anno 1890 werd voorzien van een herd (historische huiskamer), een geut (historische keuken) met pomp en kelder, een plee met poepdoos enz. en sindsdien nauwelijks is veranderd. Marie leeft ouderwets: zij slaapt in de bedstee, breit haar eigen sokken en borstrokken, spreekt ‘t Vlijmens dialect, heeft een kabinet vol Vlijmense mutsen en eet ouderwetse (vergeten) groenten uit haar moeshof.

De boerderijbiotoop (de omgeving van de boerderij) is nog ouderwets groen. Gemeente Heusden heeft, tot grote verbijstering van Marie, 2 nieuwbouwhuizen gepland vol in het zicht vanuit de historische huiskamer(ramen), waardoor de 19de-eeuwse boerensfeer van Marie haar levend museum voorgoed verloren zal gaan. Marie diende een beroepschrift in en beschrijft wekelijks, in afwachting van de rechtszaak, haar dagelijkse leven in de nu nog ouderwetse groene boerderijbiotoop.

In ’n aauwverwetse boerderijbiotóóp van rond ’t jaor 1890 ha alleman aalt iets op z’ne kop want in dieje tèèd waar ’t nie netjes om zomèr in ‘ew blóòte haor rond te lóòpen. Dè déén ’n fetsoendelek mééns gewóónweg nie! Overdags han de maanskèèrels aalt ’n pet op en de vrouwspesónen aalt ’n muts. ’s Naachs ha alleman ’n slaopmuts op.

De petten van de maanskèèrels waren ammel ongeveer van ’tzelfde sórt, mer vrouwemutsen hadde in sórten en maoten. Vleei wèèk ha’k ’t óver d’n Braobanse poffer, déés wèèk óver de Vlèèmese gróòte muts.

D’r bestàòn 2 sórten Vlèèmese mutsen: de Vlèèmese gróòte en de Vlèèmese klèèn muts. Die wieren inkelt gedraogen dèùr kattelieke boerinnen. De Vlèèmese gróòte muts waar de dùùrste van de 2. Ze léken ’n klèèn bietje op ‘nen Braobanse poffer want ze ha d’r óverdwaars ók ’n los bloemeraandje bóvenop liggen. Dè Vlèèmes bloemeraandje waar de helft smaller en de helft korter ès d’n bloemeraand van d’n Braobanse poffer! Dàòrom móóg ‘t gin poffer hieten. Daor waar dè bloemeraandje vus te ieleg vèùr.

De muts èèges waar nie, krek ès bij de poffer, van inkelt gaos, nééje, bè de Vlèèmese gróòte muts zaat ’ne raand kaant onderaon. Gin Brussels kaant, dè waar vus te duur, mer *Rèèssels kaant, ’n stuk goeiekóòper en toch schôn. Ók ha de Vlèèmese gróòte muts ’n ‘plaank’ aachter in d’r muts, wier gezééd, mer dè waar mer k’rton. Die ‘plaank’ waar óvertrokken mi zwart góéd en daoroverhénen zaagde prachteg wit kaant, teméénste daor léken ’t op. Fèètelek waar dè kaant geb’duurd dèùr b’duursterkes, die p’beerden duur kaant goeiekóòp nàò te b’duren in schôn *èèsblompetrónen. Mer op aander plekken noemden ze-n-‘t fopkaant of valse kaant. Rond 1890 *kossene die Vlèèmese gróòte muts 52 guldes; dè waar ’n hil jàòrlóòn vèùr ‘nen boereknèècht of ’n dienstmèèd! Om dàòrom kossen alléneg rèèke boereméénsen zun gróòte muts betaolen, krek ès die in de Milliestraot en in die gróòte bóéderijen in de Aachterstraot. Ge zalt mèèn, ’n boerin zonder centen, nóòt nie in zun duur Vlèèmese gróòte muts zíén lóòpen. Ik heb er wel éèntje, mer die stàò hil defteg in m’n kamminet om inkelt bekéken te worren.

Wàòrom die Vlèèmese muts nou Vlèèmes is gehieten, dè wéé’k nie, dè hè’k nog nie ùìtgevonden. Ze wier nie inkelt in Vlèèmen gedraogen, nééje, ók in Kúíjk, Drúnen, Bork, d’n Elshout, Hékese, Herp en op de Hàòrstéég. Meschient kwaam de *ùìtvèènster van déés muts wel ùìt Vlèèmen? Wie-j-’t wit maag ’t zeggen. Houdoe war, Marie.

Woorden ùìt m’n woordeboek:
Rèèssels = uit Rijssel, België
kossene = kostte
èèsblompetrónen = ijskristalpatronen
ùìtvèènster = uitvindster

Reageren?
Nassau Dwarsstraat 5, 5251 KJ Vlijmen, 073-5118524
E-mail [email protected]
Website  www.marievandemiddelhaai.nl