Vernieuwend en gedurfd en tijdloos gezien en gehoord in het Gouverneurshuis
Leerzaam genieten
In aanloop naar de uitvoering van de Mariavespers van Monteverdi in de Grote kerk in Heusden vesting op zaterdag 9 december, hield Olga Franssen afgelopen zondag een luisterlezing over deze vernieuwende en gedurfde componist. Met verve, maar ook heel charmant nam Olga de bezoekers bij de hand naar de tijd waarin Monteverdi leefde. Het is zo heerlijk wanneer zij haar gitaar pakt om te laten horen wat een dissonant is of hoe een melodie in elkaar steekt. Je merkt aan haar dat zij van het werk van Monteverdi houdt en dat zij die liefde op het publiek tracht over te brengen, wat haar dan ook lukt. Zij laat veel fragmenten horen waardoor je begint te begrijpen dat Monteverdi een nieuwlichter is. Olga Franssen laat het publiek leerzaam genieten.
Gewaagd
Monteverdi leefde op het grensvlak tussen de Renaissance en Barok en was in beide stroming thuis. Het bijzondere van deze componist is dat hij naar eigen smaak experimenteerde met nieuwe vormen van muziek. Hij was bijvoorbeeld de eerste in de muziekgeschiedenis die de dissonant gebruikte. Het was ook Monteverdi die als eerste de dichterlijke tekst boven de muziek stelde: ‘prima la parole e poi la musica’. Vanuit deze overtuiging brak Monteverdi met de oude regels van de polyfonie waarbij het voor hem noodzakelijk was om het recitatief, de lopende bas en later de opera in te voeren. Je mag van deze componist zeggen dat hij de eerste echte opera op zijn naam heeft staan. Uiteraard wilde de oude garde niets van deze ‘nieuwigheden’ weten, maar de componisten uit de Barok waren deze wegbereider alleen maar dankbaar.
Mariavespers
‘Steeds was zij een veilige bemiddelaarster tussen mensen en God’, dat is de essentie van tijdloze schoonheid van de Mariavespers van Claudio Monteverdi. Vespro della Beata Vergine ofwel de Mariavespers is de naam van een verzameling muziekstukken voor zangstemmen en instrumenten, gecomponeerd door Monteverdi. De meeste muziekstukken zijn geschreven met het oog op het Rooms-Katholieke avondgebed (vesper = avond). Hiernaast bevat de verzameling een compositie van de reeks vast wederkerende gezangen uit de Rooms-Katholieke mis. Niet alleen de verwante toonaarden tussen de delen geven een bijzondere samenhang, maar ook het gebruik van cantus firmus (= vaste zang), waarbij de muzikale partij een melodie of een melodisch motief van lange noten voorstelt, zoals je vooral kunt horen in de vijf psalmen, de hymne, de sonate en het Magnificat.
Muziek-technisch heeft Monteverdi de Mariavespers knap in elkaar gezet, maar het gaat er natuurlijk om hoe je die muziek straks gaat ervaren. Word je getroffen de geniale eenvoud? Onderga je de tijdeloze schoonheid van dit muziekstuk? Het beste advies: ontvang de Mariavespers onbevangen.
