Vanaf vrijdag 15 maart zendt de Heusdense Televisie en Radio (HTR) weer een nieuwe aflevering uit van Het Streekarchief.
In deze eenenveertigste aflevering worden de rollen eens een keer omgedraaid. Presentator Leo Swaans schreef op verzoek van streekarchivaris Hildo van Engen een artikel over Izak Buijs, burgemeester van Herpt tussen 1885 en 1911. Dit artikel verschijnt in een dit jaar te verschijnen bundel met biografieën van markante personen uit iedere kern van de gemeente Heusden.
Van Engen, die in deze uitzending de presentator is, wordt door Swaans meegenomen naar het erf van een boerderij aan de Burgemeester Buijsstraat in Herpt. In deze boerderij werd Izak Buijs in 1852 geboren als oudste zoon in een boerengezin dat veertien kinderen zou tellen. Herpt had in die tijd 454 inwoners. Het was een eenvoudige plattelandsgemeente, waarbij de landbouw het belangrijkste middel van bestaan was. Izak groeide op in het dorp en bezocht daar de lagere school. Over zijn jeugd is niet zoveel bekend, maar in 1877 werd hij als 25-jarige unaniem gekozen als gemeentesecretaris en tevens gemeente-ontvanger.
Begin 1885 werd Buijs in Den Bosch beëdigd als burgemeester van Herpt. In Oudheusden werd hij vervolgens opgewacht door een groot aantal inwoners. De rijtoer ging via Heusden naar Herpt. In een buitengewone gemeenteraadsvergadering werd hij officieel geïnstalleerd, waarna het dorpsfeest kon beginnen. Buijs heeft tijdens zijn periode als burgemeester markante zaken meegemaakt. In 1888 was er een delicate onderwijskwestie waarbij het hoofd der school ontslagen werd en twee jaar gevangenisstraf kreeg vanwege onzedelijke handelingen met schoolgaande kinderen. In 1895 bouwde Buijs een nieuw gemeentehuis en in 1904 maakte hij de opening mee van de nieuwe Maasmond door Koningin Wilhelmina.
Daarnaast vond Swaans in de archieven veel wetenswaardigheden die veel vertellen over het reilen en zeilen in Herpt. De katholieken van Herpt (93%) kerkten sinds de reformatie in Heusden. De oude Trudokerk werd vanaf dat moment van de Nederlands Hervormden en zij zouden dit gebouw houden tot de verwoesting door oorlogsgeweld in 1944. In de loop van de eeuwen waren er diverse pogingen van de katholieke Herptse bevolking om zich af te scheiden van de parochie in Heusden en een eigen parochie te stichten. Dat lukte pas in 1893 onder leiding van onder andere burgemeester Buijs. Een café met woonhuis werd ingericht als noodkerk en pastorie. Er werd een eigen begraafplaats aangelegd en de plannen voor een definitieve kerk met pastorie werden uitgewerkt. Helaas heeft Izak Buijs dat niet meer mogen meemaken. Hij stierf in 1911 op 58-jarige leeftijd.
Swaans en Van Engen bekijken in het streekarchief onder andere een mooie kadastrale kaart uit 1830. Swaans vertelt ook over het grote schilderij dat de gemeenteraad van Herpt in 1910 aan de jubilerende burgemeester schonk. Het schilderij is thans in bezit van burgemeester Mark Buijs. Ook komt het testament van Izak Buijs op tafel.
Deze uitzending van Het Streekarchief vertelt eigenlijk ook het verhaal van Herpt tussen pakweg 1850 en 1915. Een eenvoudige agragische plattelandsgemeente met een tevreden, gelovige en gezagsgetrouwe bevolking. Izak Buijs mocht zich 26 jaar lang inzetten als bestuurder van zijn eigen dorp.
De uitzending van Het Streekarchief is te zien op Ziggokanaal 42 vanaf vrijdag 15 maart om 19.00 uur. Daarna worden de uitzendingen met enige regelmaat herhaald. Meer informatie op de site van HTR www.htrmedia.nl, waar ook via ‘uitzending gemist’ deze aflevering en de vorige uitzendingen van Het Streekarchief bekeken kunnen worden.
Afbeeldingen:
- Het gemeentehuis van Herpt, gebouwd in 1895. Het gemeentehuis werd na de gemeentelijke herindeling met Heusden in 1935 afgebroken. (foto SALHA)
- Het portret van burgemeester Izak Buijs, geschonken door de gemeenteraad van Herpt bij gelegenheid van zijn 25-jarig jubileum als burgemeester in 1910. (foto Paul Engelkes)
- Burgemeester, wethouders en gemeenteraad op de trappen van het gemeentehuis in 1910. Onderste rij vlnr wethouder Toon Grevenbroek, burgemeester Izak Buijs en wethouder Leendert van Herpt. Achterste rij vlnr de raadsleden Jan van Bokhoven, Leendert Buijs, Jan Verhoeven, Jan de Wilt Adrzn., Adr. van Helvoirt. (Foto: Sjaak Buijs, Nieuwolda)
Begin de dag met het nieuws uit je gemeente met de gratis Nieuwsbrief. KLIK HIER en meld je aan.
Aanvoerder van het lokale nieuws.
