Vanaf vrijdag 21 juni zendt de Heusdense Televisie en Radio (HTR) weer een nieuwe aflevering uit van Het Streekarchief. In aflevering 44 van het Streekarchief, de laatste van dit seizoen, treffen presentator Leo Swaans en streekarchivaris Hildo van Engen elkaar in Nieuwkuijk, waar het de afgelopen dagen tijd was voor de jaarlijkse kermis.
Op het kermisterrein gaan Van Engen en Swaans op zoek naar de geschiedenis van de kermis in onze omgeving. Volgens sommigen ligt de oorsprong van de kermis in de jaarmarkten die al in de middeleeuwen in veel steden en dorpen werden georganiseerd. Waarschijnlijker is dat het woord kermis afkomstig is van ‘kerkmis’, wat verwijst naar de jaarlijkse viering waarbij de wijding van de parochiekerk of de naamdag van de plaatselijke patroonheilige werd herdacht.
Aan het begin van de twintigste eeuw was een danstent een van de grote attracties op de Nieuwkuijkse kermis, en ook een optreden van de Harmonie en de Liedertafel was vaste prik. Al voor de Tweede Wereldoorlog kwamen daar allerlei attracties bij, zoals een draaimolen, een luchtschommel, een kindercaroussel, een zweefmolen en diverse kramen met speelgoed, vis, gebak en galanterieën.
In het Streekarchief bekijken Van Engen en Swaans een paar archiefstukken die meer licht werpen op het verleden van de kermis in Nieuwkuijk. Zo was er vaak gedoe over de datum waarop de kermis plaatsvond. In 1912 deed het gemeentebestuur een poging de kermis te verplaatsen naar begin oktober, omdat dan voor de boeren een wat rustiger periode was aangebroken. Met het oog op de openbare orde was het van belang dat de kermissen van Nieuwkuijk en Vlijmen zich op hetzelfde moment afspeelden, maar daar waren de uitbaters van de plaatselijke café’s het niet mee eens. Voor hen was het uiteraard veel lucratiever wanneer er in de omgeving twee maal een kermis was.
Meerdere teksten maken duidelijk dat de kermis in de ogen van de wereldlijke en kerkelijke overheden een gevaar vormde voor de zedelijkheid. In het vooroorlogse Vlijmen en Nieuwkuijk was het verboden om tijdens de kermis ‘den Charleston te dansen’, omdat bij die dans ook de heupen en billen werden ingezet. Ook was ‘het dansen van twee personen van het mannelijk geslacht te samen’ niet toegestaan.
De uitzending van Het Streekarchief is te zien op Ziggokanaal 42 vanaf vrijdag 21 juni om 19.00 uur. Daarna worden de uitzendingen met enige regelmaat herhaald. Meer informatie op de site van HTR www.htrmedia.nl, waar ook via ‘uitzending gemist’ deze aflevering en de vorige uitzendingen van Het Streekarchief bekeken kunnen worden.
Begin de dag met het nieuws uit je gemeente met de gratis Nieuwsbrief. KLIK HIER en meld je aan.
Aanvoerder van het lokale nieuws.
