Een nieuwe Aflevering van Historisch Heusden geschreven door Bart Beaard en deze keer gaat het in deel 141 van Historisch Heusden over de Van Engelen Vlijmen – zaadteelt en zaadhandel. In 1923 vormden de Vlijmenaren Bernard van Engelen (1885-1959) en Henri Mommersteeg (1898-1969) samen de directie van de N.V. Noordbrabantsch Zaad- en Landbouwhuis.
De samenwerking duurt slechts tot 1928, als hun zakelijke wegen scheiden. ‘Van Engelen Zaden’ en ‘Mommersteeg International’ maken beide als graszaadteelt- en selectiebedrijf in de loop der jaren een grote groei door. Vlijmen wordt het grootste graszadencentrum van Europa. Om economische redenen en door gebrek aan opvolging worden beide bedrijven verkocht: Van Engelen in 1975 aan Cebeco Handelsraad en Mommersteeg in 1973 aan Suiker Unie. Na de overname volgt voor beide bedrijven in Vlijmen uiteindelijk sluiting en vertrek naar elders.
Oprichting
Na zijn huwelijk in 1911 met Elisabeth van der Staak uit St.-Michielsgestel heeft Bernard van Engelen in deze plaats een zaadwinkel van de N.V. Hommo ten Have’s Zaadteelt en Zaadhandel uit Scheemda. In 1917 richt hij een eigen bedrijf op. In 1919 verhuist hij van St.-Michielsgestel naar Vlijmen en bouwt achter zijn woning Wolput D138 een pakhuis. In 1923 wordt met Ten Have een nieuwe N.V. opgericht: de N.V. Noord Brabantsch Zaad- en Landbouwhuis, vh. B. van Engelen. Op 28 december 1923 neemt Mommersteeg de aandelen van Ten Have over en vanaf die datum zijn Van Engelen en Mommersteeg de bestuurders van het Zaad- en Landbouwhuis. De samenwerking verloopt moeizaam waardoor al in 1928 hun wegen scheiden en Bernard verdergaat met ‘B. van Engelen, Zaadteelt en Zaadhandel’.
Meliestraat
In 1928 koopt Van Engelen uit een openbare verkoping van de erven van Driekske van Hest en Albertha Zwaans het herenhuis Meliestraat 29. Daarachter bouwt hij een pakhuis voor allerlei zaden. In de jaren dertig maakt hij naam met nieuwe zelfveredelde grasrassen voor de aanleg van gazons en sportvelden, onder de naam “Brabantia”. Op contractbasis verbouwen boeren voor hem het zaad. In 1935 is dat al 54 ha waarop uitsluitend graszaden worden gekweekt en veredeld. Van Engelen is een pionier op het terrein van graszaadveredeling met afzet in Zuid-Nederland en via makelaars in Engeland en Duitsland.
Tweede Wereldoorlog
De oorlog is een moeilijke periode omdat in Nederland de omzet daalt en de export is weggevallen. Maar er is nog meer onprettigs. Na de oorlog wordt Bernard van Engelen veroordeeld wegens samenwerking met de Duitse Sicherheitsdienst. Een van de veroordelingen is dat hij ontzet is uit het beroep van handelaar in akkerbouwproducten. Zijn zoons Jo (1918, kweekbedrijf, productie en verwerking), Wiet (1924, verkoop) en Albert (1924, administratie) nemen dan het bedrijf van hun vader over en sinds 1947 is dat onder de naam ‘Gebr. van Engelen’.“De Ouwe Heer”, zoals velen hem noemen, houdt zich dan alleen nog bezig met de kweekarbeid.
Groei
Vanaf 1955 ontwikkelt het familiebedrijf zich tot een internationaal concern. In de VS wordt een grote markt opgebouwd met roodzwenkgras. Door de stijging van de verkoop in Nederland en Belgische, Amerikaanse en Deense dochterondernemingen wordt het ene na het andere pakhuis gebouwd. Van Engelen besluit zich uitsluitend te specialiseren in grassoorten, waardoor de productie van tuinbouw- en graanzaden wordt afgestoten. De ontwikkeling van een grasras vergt al gauw tien tot vijftien jaar voordat het op de rassenlijst wordt vermeld. Er zijn grassen voor voederdoeleinden, sportvelden, gazons, wegbermen, groenbemesting enz. In het bedrijf wordt dan ook geïnvesteerd in zaadbewerkingsmachines.
Verhuizing
In 1968 werd het gouden bedrijfsjubileum gevierd en werd aan de Vijfhoevenlaan een nieuw kantoor voor de administratie en verkoop in gebruik genomen. Voorheen werd de administratie in een kantoor aan de Westwal in Den Bosch gevoerd. Het gehele bedrijf is dan in Vlijmen gevestigd.
De overname
In 1975 verkopen de gebroeders Van Engelen hun bedrijf, wegens gebrek aan opvolging. De nieuwe eigenaar wordt het Rotterdamse Cebeco Handelsraad, waarbij 22 coöperaties met 40.000 boeren zijn aangesloten. Van Engelen gaat dan samenwerken met de afdeling Zaaizaden van Cebeco Handelsraad. Geleidelijk nemen de broers afscheid van het bedrijf: Jo in 1980, Wiet en Albert in 1984. In 2001 werken er 400 mensen, waarvan 100 in Vlijmen. Zo’n 1000 boeren in Nederland produceren graszaad voor Cebeco, goed voor 10.000 ton per jaar. De productiegebieden bevinden zich in Het Land van Heusden en Altena, in West-Brabant en Zeeland. In Vlijmen is er omstreeks 45 hectare ter beschikking voor veredelingsactiviteiten. Het gaat hierbij om ziekteresistentie, hogere opbrengst van voedergrassen en hogere betredingsresistentie voor recreatiegrassen. Het bedrijf kent dan honderden rassen, verdeeld over 20 grassoorten. In het Centraal Bewerkingsbedrijf Zaaizaden CBZ, een dochterbedrijf van Van Engelen, aan de Vijfhoevenlaan, worden zaden gedroogd, geschoond, gemengd en verpakt.
Vanwege de overcapaciteit van de gezamenlijk Nederlandse graszaadproducenten lijdt het bedrijf grote verliezen, wat een reorganisatie in 1993 noodzakelijke maakt. De zaaizaadafdeling van Cebeco Handelsraad uit Rotterdam wordt dan samengevoegd met Van Engelen in Vlijmen en gaat niet veel later Cebeco Zaden heten. In 2003 wordt het bedrijf, dat inmiddels Innoseeds heet, overgenomen door de Deense DLF-Groep. In 2006 neemt DLF ook de voormalige graszaad-activiteiten van Mommersteeg in Kapelle over. De eigenaar was inmiddels een Amerikaanse investeringsmaatschappij. In mei 2007 wordt bekend dat de Vlijmense operationele activiteiten worden overgebracht naar Kapelle (administratie en fabriek) en Moerstraten (veredeling). De 30 ha grond in Vlijmen is dan al verkocht aan Bouwbedrijf Gebr. van Wanroij in Geffen voor woningbouw. De hele verhuizing naar Kapelle wordt in 2009 afgerond. 95 Jaar na de scheiding zijn Van Engelen en Mommersteeg weer samen. Nu onder de naam DLF.
Uitbreidingsplan Vijfhoeven IV, nu De Grassen
Al voor 2007 ontstaan er plannen voor de realisatie van een nieuwe woonwijk, globaal gelegen tussen de Hongerenburgweg en de Meliestraat/Wilhelminastraat. De uitbreiding heeft de toepasselijke naam ‘De Grassen’ gekregen. In 2013 is door de gemeenteraad het Masterplan De Grassen vastgesteld: een woonwijk van ongeveer 825 woningen met een dorps karakter. Inmiddels is Fase 1 met ongeveer 160 woningen gerealiseerd. Fase 2 kan pas gestart worden als via de nieuw aan te leggen randweg Vlijmen-Oost een extra ontsluiting van en naar de A59 is gerealiseerd. De aanleg van de randweg is een onderdeel van Gebiedsontwikkeling Oostelijk Langstraat (GOL) en dit wacht op de definitieve uitspraak van de Raad van State.
Bart Beaard
Begin de dag met het nieuws uit je gemeente met de gratis Nieuwsbrief. KLIK HIER en meld je aan. Aanvoerder van het lokale nieuws.
< Kijk hier voor agenda
< Volg HeusdenNieuws ook via Facebook
< Wist u dat wij iedere morgen meer dan 4250 nieuwsbrieven verzenden
< Wist u dat wij iedere dag meer dan 10.000 bezoekers hebben op onze website
< Adverteren op Heusden.Nieuws.nl stuur een mail
