Marie van de Middelhaai: Driekóningen

Vlijmens meest ouderwetse boerin, Marie van de Middelhaai alias Marja Kivits gaat ook verhalen delen aan de lezers van Heusden.Nieuws. Marie van de Middelhaai treedt binnen en buiten de gemeente op met liedjes en verhalen van vroeger, in dialect.

Marie van de Middelhaai geeft 20 jaar rondleidingen in en rond haar boerderij uit 1650, die anno 1750 een stenen voorgevel met schuiframen kreeg en anno 1890 werd voorzien van een herd (historische huiskamer), een geut (historische keuken) met pomp en kelder, een plee met poepdoos enz. en sindsdien nauwelijks is veranderd. Marie leeft ouderwets: zij slaapt in de bedstee, breit haar eigen sokken en borstrokken, spreekt ‘t Vlijmens dialect, heeft een kabinet vol Vlijmense mutsen en eet ouderwetse (vergeten) groenten uit haar moeshof.

De boerderijbiotoop (de omgeving van de boerderij) is nog ouderwets groen. Gemeente Heusden heeft, tot grote verbijstering van Marie, 2 nieuwbouwhuizen gepland vol in het zicht vanuit de historische huiskamer(ramen), waardoor de 19de-eeuwse boerensfeer van Marie haar levend museum voorgoed verloren zal gaan. Marie diende een beroepschrift in en beschrijft wekelijks , in afwachting van de rechtszaak, haar dagelijkse leven in de nu nog ouderwetse groene boerderijbiotoop.

Driekóningen
In ’n aauwverwetse boederijbiótóóp *aat alleman vruuger in de wèènterdag *gerégeld *artsoep. Óóns vaoder màòkt ‘em aalt èèges, en hoe: hij kókt irst ‘ne vèèrekespóòt, 2 híélen, 2 stukken platte ribben, ’n pàòr speklappen en ‘ne start tot de béèn d’rùìt vallen, dan 2 pakken splitarten, 2 gróòte wortelen, 2 gróòte júín, 3 gróòte èèrepel, ‘ne halve gróòte knolselderie en 2 gróòte praai, ‘n stuk of wè maggiblokken (vléésbouillon), pèèper, zout en ’n goei schéút maggi. We praoten van ’n gróòte pan artsoep van ‘ne liter of aacht. Hij doet er nóòt genne *kóókworst in, mer vorse worst die-t-ie 20 menuten kókt, dan op schefkes snijdt en d’r op ’t allerleste-n-ingóit. Dè-j-is lekker, volges óóns pa. Hij wordt di jaor 90 en spaoit nog aalt èèges hil z’nen hof mi de haand om. Dè komt van die goei artsoep netuurlek.

Ik haauw ók hil véúl van artsoep mer die hoef van mèèn nie van de vetteghed de pan ùìt te lóòpen; ik doe d’r inkelt arten en gruuntes in, kruijenbouillon en ‘ne kóókworst. Ieder z’ne méúg, war. Ik èèt ‘em gerégeld in de wèènterdag, zéker op driekóningenaoved éèr me langs de deuren trekken. Ik spaoi trouwes ók aalt èèges m’nen hof mi de haand om, dèùr die soep netuurlek, war.

M’ne splitartevèùrraod waar op, dus ikke de straot in. In zunne medèèrne supermart zuukt ‘ew èègen ’t schompes nàòr gewóón dinger ès splitarten, war. ’t Stàò-t-er daor wel himmel vol mi alleraande vrimde pekskes en zekskes, blikken en pötjes en al meer. Ik ha d’n héle ronde al 3 keren gemàòkt, mer gin splitart gevonden,war. Ikke-n-’t gàòn vraogen bè zun vakkevulmenneke. Splitarten? Hij kéék of ie Russisch hèùrde. Ja, zeg ik, splitarten vèùr d’n artsoep, snert, ertesoep, kinde dè? Nééje, daor ha-t-ie nóòt nie van gehèùrd. D’r kwaam ’n vakkevullerke bij staon: Spliterten, zen die róòd? vraogt ie. Nééje, zeg ik, die zen grúún!. Óó, zì-t-ie tóén, grúún erten, die hemme hier in pötjes. Nééje, zeg ik, splitarten, die zitten aalt in ’n kertonnen pak. D’r kwaam nog ’n vakkevullermenneke bij. Dè wó wel ‘es wéten hoe spliterten d’r dan toch ùìtzíén. Dè zen halleve gedréùgde erten, zéén ik. Of er wàòter brandde! Te lange leste kwaam er ‘ne 4de vakkevuller bij die WEL wies wè ertesoep was, zì-t-ie, mer splitarten … nééje, ha-t-ie nóòt nie van gehèùrd. Daor stóón ik te kèèken tussen 4 vakkevullers! Gelukkeg wies ‘ne klaant de splitarten te staon. Ik zè-j-‘em îwweg dankbaor want aanders ha’k driekóningen moeten vieren mi-j-’n pötje rooi splitarten! Houdoe, war. Marie

Woorden ùìt m’n woordeboek:
*aat = at
*gerégeld = regelmatig
*artsoep = erwtensoep
*kóókworst = rookworst