Marie van de Middelhaai: De Vlèèmese klèèn muts

Vlijmens meest ouderwetse boerin, Marie van de Middelhaai alias Marja Kivits gaat ook verhalen delen aan de lezers van Heusden.Nieuws. Marie van de Middelhaai treedt binnen en buiten de gemeente op met liedjes en verhalen van vroeger, in dialect.

Marie van de Middelhaai geeft 20 jaar rondleidingen in en rond haar boerderij uit 1650, die anno 1750 een stenen voorgevel met schuiframen kreeg en anno 1890 werd voorzien van een herd (historische huiskamer), een geut (historische keuken) met pomp en kelder, een plee met poepdoos enz. en sindsdien nauwelijks is veranderd. Marie leeft ouderwets: zij slaapt in de bedstee, breit haar eigen sokken en borstrokken, spreekt ‘t Vlijmens dialect, heeft een kabinet vol Vlijmense mutsen en eet ouderwetse (vergeten) groenten uit haar moeshof.

De boerderijbiotoop (de omgeving van de boerderij) is nog ouderwets groen. Gemeente Heusden heeft, tot grote verbijstering van Marie, 2 nieuwbouwhuizen gepland vol in het zicht vanuit de historische huiskamer(ramen), waardoor de 19de-eeuwse boerensfeer van Marie haar levend museum voorgoed verloren zal gaan. Marie diende een beroepschrift in en beschrijft wekelijks , in afwachting van de rechtszaak, haar dagelijkse leven in de nu nog ouderwetse groene boerderijbiotoop.

De Vlèèmese klèèn muts
Marie van de Middelhaai geeft 20 jaar rondleidingen in en rond haar boerderij uit 1650, die anno 1750 een stenen voorgevel met schuiframen kreeg en anno 1890 werd voorzien van een herd (historische huiskamer), een geut (historische keuken) met pomp en kelder, een plee met poepdoos enz. en sindsdien nauwelijks is veranderd. Marie leeft ouderwets: zij slaapt in de bedstee, breit haar eigen sokken en borstrokken, spreekt ‘t Vlijmens dialect, heeft een kabinet vol Vlijmense mutsen en eet ouderwetse (vergeten) groenten uit haar moeshof.

De boerderijbiotoop (de omgeving van de boerderij) is nog ouderwets groen. Gemeente Heusden heeft, tot grote verbijstering van Marie, 2 nieuwbouwhuizen gepland vol in het zicht vanuit de historische huiskamer(ramen), waardoor de 19de-eeuwse boerensfeer van Marie haar levend museum voorgoed verloren zal gaan. Marie diende een beroepschrift in en beschrijft wekelijks , in afwachting van de rechtszaak, haar dagelijkse leven in de nu nog ouderwetse groene boerderijbiotoop.

In ’n aauwverwetse boerderijbiotóóp van rond ’t jaor 1890 ha alleman aalt iets op z’ne kop want in dieje tèèd waar ’t nie netjes om zomèr in ‘ew blóòte haor rond te lóòpen. Dè déén ’n fetsoendelek mééns gewóónweg nie! Overdags han de maanskèèrels aalt ’n pet op en de vrouwspesónen ’n muts. ’s Naachs ha alleman ’n slaopmuts op.

De petten van de maanskèèrels waren ammel ongeveer van ’tzelfde sórt, mer vrouwemutsen hadde in sórten en maoten. ’n Virtíén daog trug ha’k ’t óver d’n Braobaanse poffer, vleei wèèk óver de Vlèèmese gróòte muts, nou óver de Vlèèmese klèèn muts.

D’r bestàòn 2 sórten Vlèèmese mutsen: de gróòte en de klèèn. Ze wieren inkelt gedraogen dèùr kattelieke boerinnen. De gróòte muts waar de dùùrste. Die kossene ’n hil dienstmèèdejàòrlóòn. Déés muts ha óverdwaars ’n los bloemeraandje bóvenop liggen, mer dè waar de helft smaller en de helft korter ès bè de poffer! Om dàòrom móóg ze gin poffer hieten. Dàòrbij ha ze, ok aanders ès bè d’n Braobanse poffer, gin lèènten d’raon mi flossen. Mer de Vlèèmese klèèn muts ha die wel!

De klèèn muts zaag d’r hil aanders úít ès de gróòte muts of d’n Braobaanse poffer: d’r laag niks gin los bloemeraandje óverdwaars bóvenop, mer d’r waren 2 bloemeraandjes schùìns nàòr aachteren àòn de muts vaastgenaaid. Ge zaagt er dan toch defteg úít mer hoefde nie ès bè dè losse bloemeraandje mi-j-’n boek op ‘ewe kop te oefenen rèècht te lóòpen.

Vèùraon zaten d’r 3 tòèrkes: 3 *rijkes van geplóide en gestéven tulen kaant in de plek van éèn breei toer ès bij de gróòte muts en de poffer. Ge déént nàòvenaant ge centen had bè de mutsemàòkster anderaande blumkes en kaantjes ùìtzúúken. Hoe groffer spul, hoe goeikóòper. Die klèèn mutsen die *schouwen dàòrom nogal van mekare. Ze wieren gedraogen dèùr vrouwen van klènder boeren. Zun klèèn muts kossene dan gin jàòrlóòn, mer toch ’n flinke rib ùìt ‘t lèèf. ’t Waar ‘ew sondegse muts, inkelt vèùr de pronk. Ge waart dàòrom gruwelek zúíneg op ‘ew muts en déént ze dèùrdewèèks zékers nie op. Ze waar gestéven, dus ge moest aalt hil góéd ùìtkèèken dè se nie nat wíér, war, aanders ràòkte ze ùìt medèl. Ge zörgde-n-aalt dè ze mooi próper blééf, want bij ‘t ùìtwaassen moes ze himmel ùìtmekare en moesen alle onderdélen stuk vèùr stuk gewaassen worren, geplóid, in mekare gezet en genaaid en gestéven! Dè déén ’n mutsewaasterke. Dè kossene om en nàòbij de fefteg uren! Dàòrom déénde dè gemèènlek mer îns in de 10 jaoren. Houdoe war, Marie.

Woorden ùìt m’n woordeboek:
rijkes = rijtjes
chouwen = verschilden

Reageren?
Nassau Dwarsstraat 5, 5251 KJ Vlijmen, 073-5118524
E-mail [email protected]
Website  www.marievandemiddelhaai.nl