Vanaf vrijdag 16 juni zendt de Heusdense Televisie en Radio (HTR) weer een nieuwe aflevering uit van Het Streekarchief.
In Het Streekarchief vertelt streekarchivaris Hildo van Engen, directeur van Streekarchief Langstraat Heusden Altena, iedere maand kort over bijzondere archiefstukken die veilig opgeborgen liggen in het Streekarchief in Heusden.
De 24e uitzending bezoeken Van Engen en presentator Leo Swaans de kerken in Hedikhuizen. Weliswaar een klein dorpje, maar het heeft wel een rijke kerkelijke geschiedenis met maar liefst drie Lambertuskerken.
Hedikhuizen wordt al in de tiende eeuw genoemd, toen het door de Duitse keizer werd geschonken aan de bisschop van Luik. Zo kwam de kerk van Hedikhuizen in bezit van het kapittel van Sint-Jan in Luik. De band met Luik verklaart de plaatselijke patroonheilige: Lambertus. Hedikhuizen lag helemaal aan de noordrand van het oude bisdom Luik. In 1285 werd Hedikhuizen overgedragen aan de abdij van Berne. Hedikhuizen, de oudste parochie in het Bovenland van Heusden, omvatte lange tijd ook Luttelherpt, Bokhoven (tot 1369) en het noordelijke deel van Haarsteeg.
Het ‘protestantse kerkje’ Aan de Maasdijk in Hedikhuizen staat een kerkgebouw dat er nu merkwaardig uitziet. Het is het middeleeuwse parochiekerkje van Hedikhuizen, dat tijdens de Reformatie (1598) in handen kwam van de protestanten. De protestantse gemeente Hedikhuizen was zo klein dat gedurende enige tijd een combinatie met Herpt is gemaakt. Rond 1920 besloot de gemeenteraad van Hedikhuizen om kerk en toren te slopen, maar nadat hiertegen verzet rees, werd deze beslissing bij Koninklijk Besluit nietig verklaard. De Romaanse toren was van hoge ouderdom: het onderste gedeelte was van tufsteen, uit het midden van de twaalfde eeuw, de bovenste helft was een veertiende-eeuwse verhoging uitgevoerd in baksteen. In de nacht van 4 op 5 november 1944 zochten vijftig personen hier een schuilplaats. Duitse militairen hadden springstof aangebracht. De groep schuilende personen verstopte de ladder die nodig was om de springstof te ontsteken, zodat zij tijdig konden vluchten toen de ladder werd opgeëist. De toren werd daadwerkelijk opgeblazen. De overblijfselen van de kerk konden nog worden hersteld, de toren was echter voorgoed verloren.
Waterstaatskerk Na de Reformatie waren de katholieke inwoners van Hedikhuizen aangewezen op een (schuur)kerk in Haarsteeg, waar vanaf 1692 een eigen pastoor kwam. Daarmee lag het zwaartepunt van de parochie Hedikhuizen wel in Haarsteeg. Dat zinde de inwoners van Hedikhuizen niet erg. Men deed nog een poging (bij de koning) om het oude kerkje, waar immers maar een handvol protestanten bijeenkwam, opnieuw in handen te krijgen. Om dit te voorkomen werden de kerkdiensten er ineens bezocht door protestanten uit Heusden, Herpt en Well, zodat er in plaats van vijf zo’n vijftig gelovigen in de kerk bijeenkwamen. In 1846 werd de parochie gesplitst in twee afzonderlijke parochies: Haarsteeg en Hedikhuizen. In Hedikhuizen werd geld verzameld voor de bouw van een eigen kerk, waarvan de bouw ook in 1846 begon. Pastorie en schip van de nieuwe kerk vormden één geheel, in een soort boerderijstijl. Pas later zou een toren gebouwd worden. In 1944 werd ook deze toren opgeblazen, en werd de kerk zelf grotendeels verwoest. De pastorie bleef behouden. Tijdelijk diende de biljartzaal van het tegenovergelegen café als noodkapel, totdat de overblijfselen van de kerk waren omgebouwd tot noodkerk.
Twintigste-eeuwse kerk
In 1960 bleek dat Hedikhuizen in het kader van herstelmogelijkheden van oorlogsschade toch nog in aanmerking kwam voor de bouw van een nieuwe kerk. Die werd snel ontworpen door architect Hub. Baijens uit Heusden. Een opvallend ontwerp, met vierkant grondplan, zodat het priesterkoor de gehele breedte besloeg. 140 zitplaatsen. Geen pastorie. In 1963 werd deze derde Lambertuskerk van Hedikhuizen geconsacreerd. De bouwstijl doet denken aan de Bossche School. De parochie Hedikhuizen is enkele jaren geleden opgegaan in de parochie Wonderbare Moeder. Het kerkgebouw is verkocht, en dient nu als woning en bedrijfsruimte.
De uitzending van Het Streekarchief is te zien op Ziggokanaal 42 vanaf vrijdag 16 juni om 19.00 uur. Daarna worden de uitzendingen met enige regelmaat herhaald.
