Het gilde is opgericht, daar gaan we immers vanuit, rond 1649. We zijn een bloeiende vereniging met circa 40 leden -gildebroeders- zusters- daarnaast kennen we een aantal aspirant en jeugdleden. Als gilde hebben we -helaas- geen groot archief omdat vele gegevens door de eeuwen heen verloren zijn gegaan, dit getuige het feit van de dorpsbrand van Vlijmen en Nieuwkuijk.
Als we terugkijken komen we tegen de zilveren koningsvogel welke gedateerd is op 1571. Daarnaast is ons gilde in het bezit van een reliëf uit 1789 hierop is afgebeeld Sint Joris te paard welke in strijd is met de draak. De rijke verzameling “Konings” zilver die in het bezit van het gilde is laat zien dat er door de jaren heen vele activiteiten zijn geweest en waar -naast het gilde Sint Joris van Onsenoort en Nieuwkuijk- ook vele “dorpelingen” bij betrokken waren. Het gilde is van oudsher een echt schuttersgilde wat een sterke relatie had met “De Heren van het kasteel Onsenoort”. Dit getuige het gegeven dat de familie “De La Court” aan het einde van de 19e eeuw de complete verzameling van het “Koningszilver” van het gilde kocht en het in zijn geheel weer teruggaf aan het gilde voor 1Fl (gulden). Het vorennoemde gilde kent een verdeling over diverse leeftijden en geslacht(en). Dit maakt dat het gilde nog steeds erg vitaal is. Als voorbeeld kan aangehaald worden dat zij regelmatig deelnamen-nemen aan het EST (Europees Schutters Treffen) in België, Polen, Duitsland en in het Limburgse Geuldal, deze evenementen werden/worden bezocht met een groot aantal leden. Voor 2021 staat -los van de coronamaatregelen- een deelname/bezoek gepland aan het EST in Deinze (België).
De hoofdactiviteit van het gilde is geweerschieten op de wipboom, als de resultaten worden doorgenomen kan daar uit worden afgeleid dat zij daarin zeer bedreven zijn. Hierna een respijt van 2013 t/m 2016 was het gilde Nederlands Kampioen Opgelegd schieten, en tot nu toe zijn zij in het NBFS register genoteerd als kampioen opgelegd schieten met het geweer. Naast de eerder genoemde ctiviteiten/kampioenschappen etc. houdt het gilde de traditionele gildeactiviteiten zoals vendelen en tamboeren (trommen) in ere. In november 2017 kreeg het gilde voor het eerst in haar historie een Beschermvrouwe in de persoon van Hanne van Aart, thans burgemeester van Loon op Zand en voormalig wethouder in de Gemeente Heusden. Ook vermeldenswaardig is dat op de statie-dag van 2016 (14 april) vrouwen in het gilde werden aan-opgenomen. Dat waren er destijds maar gelijk zeven. Een ander niet te vergeten punt is dat in 2014 een geheel nieuw (verbouwd) gildehuis in gebruik werd genomen, een gebouw dat voor het overgrote deel door de eigen leden is gebouwd.
Naast de “gewone” leden bestaat er binnen het gilde ook de rol/functie van de nar, zij is het die steeds bij alle activiteiten en evenementen een “kleurrijke” rol en vrolijkheid aan het licht brengt. Als eerder vermeld heeft het gilde ook een aantal fanatieke jeugdleden, erg belangrijk en mogelijk klinkt het cliché maar: “De jeugd heeft de toekomst” iets wat niet alleen voor het Gilde Sint Joris Nieuwkuijk geldt maar wat voor alle gilden als speerpunt mag/kan worden gezien. De koning van het gilde is thans Adwan de Pinth, daarnaast is het de hoofdman Eric jan van Eggelen die al geruim 25 jaar deze functie met verve vervuld.
Om u een beeld te schetsen van ons gilde hieronder een stukje geschiedenis.
Geschiedenis
In de tijd dat Nieuwkuijk-Onsenoort nog onder het Prins-bisdom Luik behoorde, had deze gemeente al haar schuttersgilde(n). Wanneer deze zijn ontstaan valt niet met zekerheid te bepalen. Stichtingsbrieven of voorwerpen uit de zogenaamde stichtingstijd zijn niet meer aanwezig -zie ook het archief is verloren gegaan-. In die dagen wordt zelfs verwezen naar het bestaan van het gilde van vierhonderd jaar. De stichtingsdatum zou dan mogelijk bestaan uit circa vierhonderd jaar geleden.
De vrijgevigheid van Jonkheer de La Court, de heer van de heerlijkheid, geeft in met grote name aan de betrokkenheid van de lokale bevolking -en hun notabele- aan het gilde. In het jaar 1899 herdacht het gilde haar 250 jarig bestaan. Dit had plaats op 21 april, 2e Paasdag. Dit schuttersfeest werd gevierd achter café Merkx. De toenmalige burgemeester van den Broek schonk bij deze gelegenheid, namens het gemeentebestuur, een medaille. Deze was aan de voorzijde voorzien met het gemeentewapen van Onsenoort-Nieuwkuijk (aan de achterzijde staat gegraveerd: “Bij gelegenheid van het 250 jarig bestaan van het Sint Joris gilde 21-4-1893”). Nadien raakte het gilde in verval. Lange tijd werd er niets meer van het gilde gehoord. De laatste bezitter van de heerlijkheid Onsenoort, Jhr. De la Court, was voor dan tevens de laatste beschermheer geweest en genoot geen opvolging. Gedurende de oorlogsjaren 1940-’45 kon alles behouden blijven wat het gilde nog bezat. Hierna kwam het gilde wederom in opleving, hetgeen tot de dag van vandaag nog steeds voortduurt. Rond het naamfeest van Sint Joris in het jaar 1949 híeld de deken van de Brabantse gilden, de heer J. v.d. Mortel, een lezing over het gildewezen en wakkerde hiermede de oude leden aan wederom actief naar buiten te treden, waaraan gevolg werd gegeven.
Het ledenaantal breidde zich uit en er werd een wederom een schutsboom geplaatst, ook zou vanaf dat moment de zittende burgemeester optreden als beschermheer. De naam Onsenoort is echter verdwenen en heeft plaatsgemaakt voor Nieuwkuljk. Vanaf die tijd is de naam van het gilde dan ook: “Gilde Sint Joris van Onsenoort en Nieuwkuijk” een naam die tot heden gebezigd blijft.
Terug naar de mogelijke oprichtingsdatum. Het Sint Jorisgilde is misschien wel 475 jaar oud. Hoewel het in 2024 is , dat wij als gilde ons 375 jarig bestaan zullen vieren kan het zijn dat het gilde een gilde is wat veel langer bestaat dan vermoedt wordt. Het oprichtingsjaar is mogelijk niet 1649 maar 1549. Dit valt af te leiden uit een in een artikel wat verschenen is in “Met Ganzen Trouw”, waar in een uitgave van 1951 gesproken wordt over de viering van het 400 jarig bestaan in 1949. In de Provinciale Noordbrabantsche en’s-Hertogerbosche Courant van 4 mei 1849 stond een bericht over een “Opregt en zeldzaam” feest in Nieuwkuijk.
ln deze betrof het een verslag van het 300 jarig bestaan van het Sint Joris gilde. Uit al deze stukken mag worden afgeleid dat de geschiedenis -schrijvers er misschien ook wat naast zaten- verder terug gaat dan tot nu toe bekent. Om het geheel nog complexer en ingewikkelder te maken, er bestaat een zilveren koníngsvogel die destijds is vervaardigd door de Bosche zilversmid Lambert van der Don, hij liet er zijn zilvermerk alsook een datum in achter en dat was 1557-1558. Zouden we dan toch 475 jaar bestaan, niemand weet het, voor nu gaan we in 2024 ons 375 jarig bestaan vieren en houden voor de historie het oprichtingsjaar van 1649 aan.
Mocht u na het lezen van dit stuk denken: “Dat gilde is wel wat voor mij” Dan nodigen wij u uit om op een van onze algemene “oefen” middagen eens bij ons langs te komen op onze locatie aan de Meerdijk (nabij de Emmamolen) in Nieuwkuijk, het is wel wenselijk u vooraf aan te melden bij onze hoofdman Eric Jan van Eggelen [email protected]
Graag tot dan, namens het gilde Sint Joris van Onsenoort en Nieuwkuijk
ir. J.M.J.M.(Michel) Omtzigt PR & 1e Jonge Deken
Begin de dag met het nieuws uit je gemeente met de gratis Nieuwsbrief. KLIK HIER en meld je aan.
Aanvoerder van het lokale nieuws.
