Een nieuwe Aflevering van Historisch Heusden geschreven door Bart Beaard en deze keer gaat deze aflevering over de geschiedenis van Mariënkroon in Nieuwkuijk. De Franse priester Paul Maréchal (1840-1924) sticht in 1892 met enkele monniken een eigen klooster in Sainte Marie de Pont Colbert bij Versailles (Fr.). Het klooster, sinds 1896 een priorij, wordt in 1900 tot abdij verheven.
De eerste abt is Dom Bernard (Paul) Maréchal. Door antiklerikale wetgeving worden vanaf dat jaar 30.000 kloosterlingen het land uitgejaagd. Maréchal vlucht met zijn monniken in juli 1901 naar een tijdelijk verblijf in het provisorisch klooster Marteau-Feuillen sous Yvoir (B). In 1903 komt jonkheer Jozef de la Court (1840-1907), eigenaar van het landgoed Onsenoort in Nieuwkuijk, in financiële problemen en wordt zijn eigendom door de bank verkocht. Dan koopt abt Maréchal het kasteel met een gedeelte van de landerijen. Op 14 mei 1904 arriveert prior Stanislaus Viennot met enkele monniken in Nieuwkuijk. Spoedig daarna volgt de abt met de overigen en dan zijn ze totaal met dertien monniken. Alleen Franciscus Janssens spreekt Nederlands.
Klooster ‘Onze Lieve Vrouw van Onsenoort’
De ‘Franse paters’ nemen na hun intrek meteen de verbouwing ter hand en voorzien priorij Onsenoort van kloostermuur, kapel, refter en kapittelzaal. De oude toren en de bijgebouwen worden met een verdieping verhoogd. In 1910 wordt door Janssens het Juvenaat of kloosterschool gesticht en komen er vele intredingen van jongeren uit de omgeving. Gedurende de Eerste Wereldoorlog is het schoolgebouw gebruikt voor Belgische vluchtelingen. In 1921 keert een gedeelte van de gemeenschap, incl. de abt, terug naar Pont Colbert. Onsenoort wordt nu een dochterklooster van Pont-Colbert. In 1924 overlijdt Maréchal op 84-jarige leeftijd in Pont-Colbert, waar hij ook begraven ligt. Franciscus Janssens wordt in 1927 abt van Pont-Colbert te Versailles en Generaalabt van de Cisterciënzers. De bedoeling van Maréchal is geweest om het klooster weer te verkopen, maar Janssens heeft zich er sterk voor gemaakt dat priorij Onsenoort een zelfstandig klooster is geworden met de naam ‘Onze Lieve Vrouw van Onsenoort’.
Priorij en abdij Mariënkroon
In de dertiger jaren stort abt Janssens de orde in ernstige financiële problemen, maar de Belgische broeders van Sint-Bernardus in Bornem (B) voorkomen in 1936 het faillissement. De band met Pont-Colbert wordt verbroken en priorij Onsenoort komt onder de supervisie van de abt van Bornem en wordt verplicht zich aan te sluiten bij het Vicariaat van de Cisterciënzerorde van de Gewone Observantie in België. Die bestaat dan uit Belgische kloosters Val-Dieu en Bornem en later komt daar Colen nog bij. Omdat de communiteit en school groeien wordt vanaf 1934 het klooster uitgebreid met een hoofdgebouw. Bij de opening in 1936 wordt de naam in priorij ‘Mariënkroon’ omgedoopt. Janssens gaat dan terug naar Pont-Colbert. De communiteit maakt een grote groei door. In 1945 worden in één jaar negen priesters gewijd.
In de periode 1939-1951 kent het klooster de jaarlijkse Bernardusbedevaarten. Op het einde van de oorlog in 1944 trekken veel mensen uit Nieuwkuijk en omgeving naar het klooster om daar in de kelderruimte te schuilen tegen het oorlogsgeweld. Uiteindelijk vinden zo ±1700 bewoners uit de omstreken veiligheid binnen de abdijmuren.
Op 24 juli 1957 wordt priorij Mariënkroon tot abdij verheven. De abdij heeft dan ongeveer 80 monniken, van wie 50 priester. Nogmaals wordt het klooster in 1962 uitgebreid met een gebouw met op de begane grond de refter en kamers op de 1e en 2e verdieping in de architectuurstijl van de Bossche School. De architect is Huub Baaijens uit Heusden.
Na het Tweede Vaticaans Concilie kiest men voor een andere levenswijze. Er komt meer contact met de buitenwereld en veel paters gaan werken in de omliggende parochies. Door de vermindering van het aantal roepingen en door uittreding van de kloosterorde vermindert hun aantal geleidelijk. In 1991 zijn er nog 28 monniken.
Abten en priors
Wanneer een klooster van een kloosterorde zelfstandig is wordt deze geleid door een abt. Een abt wordt voor het leven gekozen door zijn medebroeders. Wanneer er geen abt is heeft de eerste monnik, prior genaamd, de dagelijkse leiding. Het klooster heet dan priorij. Mariënkroon heeft in de loop der tijd vier abten en vijf priors gekend. De laatste abt is pater Gerardus Hopstaken, op 3 mei tot abt gekozen en hij is dit gebleven tot zijn overlijden op 26 januari 2016.
Focolare
In 2002 is het kloostercomplex overgedragen aan de Focolarebeweging, die er een leefgemeenschap begint en er hun landelijk centrum ‘Mariapoli Mariënkroon’ vestigt. De overdracht van het vruchtgebruik verloopt in fasen tot het op 13 februari 2014 geheel bij de Focolarebeweging is gekomen. Abt Hopstaken en pater Schuurmans verlaten het klooster, maar niet het abdijterrein.
Stichting SAM – Stichting Abdij Mariënkroon.
De doelstelling van de stichting is de bevordering van het maatschappelijk en cultureel welzijn van de bevolking van de gemeente Heusden in de traditie van de paters Cisterciënzers van de Abdij Mariënkroon. De door de abdij opgerichte verenigingen Stichting Honsoirde, Heemkundekring Onsenoort en Gered Gereedschap worden door SAM ondersteund. De Stichting verzorgt, samen met Stichting Mariapoli Mariënkroon, sinds 2017 ook het Museum Mariënkroon. Het toont foto’s en voorwerpen uit de ruim 100-jarige geschiedenis van de Cisterciënzers in Nieuwkuijk.
Begraafplaats
In het lommer van vele tientallen jaren oude beuken en kastanjes staan 63 kleine grafkruizen keurig op een rij. Zij markeren de plaats waar sinds het begin van de vorige eeuw paters en broeders te ruste zijn gelegd. De begraafplaats is aangelegd midden in de tuin van het voormalige kasteel Onsenoort. De eerste bewoners hebben een heuvel opgeworpen om te voorkomen dat zij de graven voor hun gestorven paters en broeders tussen de boomwortels moeten delven. Daardoor ligt de begraafplaats tussen bomen op een kunstmatige verhoging. Het oudste graf is van pater Paulinus Gros, op 12 augustus overleden in Yvoir en in 1907 op de kloosterbegraafplaats herbegraven. Het enige grafmonument is van Generaal-Abt Janssens. Op 16 november 2017 is pater Jacobus Schuurmans overleden en is de laatst begraven Cisterciënzer.
Op de begraafplaats zijn ook enige niet-religieuzen begraven; oorlogsslachtoffers, vrienden van de abdij en leden van de Focolarebeweging. De begraafplaats kent medio 2021 87 namen van begraven personen. Het is nog een ‘open begraafplaats’ en dat wil zeggen dat er nog vrije grafvelden zijn.
Bart Beaard
Begin de dag met het nieuws uit je gemeente met de gratis Nieuwsbrief. KLIK HIER en meld je aan. Aanvoerder van het lokale nieuws.
< Kijk hier voor agenda
< Volg HeusdenNieuws ook via Facebook
< Wist u dat wij iedere morgen bijna 3000 nieuwsbrieven verzenden
< Wist u dat wij iedere dag meer dan 10.000 bezoekers hebben op onze website
< Adverteren op Heusden.Nieuws.nl stuur een mail
