Een nieuwe Aflevering van Historisch Heusden geschreven door Bart Beaard en deze keer gaat het in deel 127 van Historisch Heusden over Drunen ontsnapte in 1944 aan een grote ramp. Voordat in de zaterdagnamiddag van 4 november 1944 de eerste Schotten het Afwateringskanaal oversteken, zijn er ontelbare granaten afgeschoten op Drunen, Elshout en Nieuwkuijk.
Om het risico van verliezen van manschappen te beperken wordt het te veroveren gebied door geallieerden helemaal murw gebeukt met beschietingen, het trommelvuur waarover de inwoners later zo vaak zullen spreken. Terugtrekkende Duitse troepen richten nog veel verwoestingen aan. De molen in Drunen wordt niet opgeblazen, waardoor 95 mensenlevens worden gespaard. Het stadhuis in Heusden wordt wel door de Duitsers opgeblazen met 134 mensenlevens tot gevolg.
De molen tijdens de oorlogsjaren
Tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft de molen, met Frans van der Westen als molenaar, een bijdrage geleverd aan de voedselvoorziening. Niet onbelangrijk was, dat een aantal onderduikers er in die tijd een veilig onderkomen hadden. Als de kust niet veilig was of razzia’s op til waren, werden de wieken op ”storm” gezet. De buurtbewoners waren gewaarschuwd. Enkele weken voor de bevrijding werden er Duitsers gestationeerd. De boerderij van buurman Jan Knippels was in beslag genomen. De staf verbleef in het woongedeelte en de soldaten zaten in de schuur. Enkele van deze Duitse soldaten werden doodgeschoten, omdat ze niet meer wilden vechten.
Elke dag kwam er een jeep, ingericht als keuken, met voedsel voor de staf en de soldaten, in totaal zo’n veertig mensen. Op een zeker moment zijn ze vertrokken, maar drie soldaten bleven achter om het radiocontact met hun leger te onderhouden. De molen was een strategisch punt en is steeds als uitkijkpost gebruikt. De laatste avond vóór de bevrijding is de ”voedseljeep” en een vrachtwagen met munitie er voor het laatst geweest. De soldaten in de vrachtwagen hadden opdracht om de molen op te blazen, maar de drie Duitsers hebben dit bevel van hun superieuren genegeerd.
De eerste slachtoffers
Sinds medio oktober werd de molen door enkele buurtbewoners gebruikt om te schuilen. De molen heeft dikke muren en drie zolders. De voorraad koren was door de buurtbewoners naar de onderste zolder gebracht. Als een granaat zou inslaan, dacht men veilig te zijn. Op zondagmiddag 29 oktober vielen er veel granaten. De dreiging werd te groot en een grote groep buurtbewoners besloot in de molen te gaan schuilen. Jaan Aarts had haar papieren in haar boerderij laten liggen en ging met haar toen 21-jarige dochter Riek en Toon Knippels terug om die op te halen. Ze werden door de geallieerden beschoten, omdat deze dachten dat er in de molen alleen Duitsers zaten. Jaan Aarts, echtgenote van Marinus Aarts, en haar dochter Riek werden door scherven getroffen. Jaan stierf ter plaatse en van de dochter werd een hand afgerukt en raakte zwaar gewond door elf scherven in haar rug. Door soldaten van het Rode Kruis werd de houten bakfiets van dorpsomroeper Toon de Veer gevorderd, waarmee Riek naar het Waalwijkse ziekenhuis werd gebracht. Dezelfde dag nog werd de Baardwijkse brug opgeblazen. In de molen verbleven wel zo’n honderdtal mensen. De jongste, Maria van Heeswijk, was zeven maanden en Adrianus van Noort was met negenennegentig jaar de oudste. Lenie van Rooijen-Knippels was hoogzwanger en haar zoon Johan werd op 9 december 1944 geboren.
Het schuilen in de molen
Ook waren er de eerder genoemde drie Duitsers. Als er radiocontact was en het wachtwoord ”Vorarbeiter” gebruikt werd, moest iedereen stil zijn. Als kinderen huilden, dan hielden ouderen een kussen over hun hoofd. De molenaar had gelukkig een grote voorraad rijst en enkele jongens gingen steeds naar de boerderij van Jan Knippels om te melken. De grote voordeur van de molen was geblokkeerd en er was een gat gemaakt om naar het huis van de molenaar te komen om bijvoorbeeld te koken. Dat koken moest snel gebeuren, want men was bang dat de geallieerden zouden zien dat er rook uit de schoorsteen kwam. Op 2 november ging het toch fout. Er viel een granaat vlakbij de kookkachel. Jo, de dochter van de molenaar en getrouwd met de toekomstige molenaar Grard van Tuijl, Henk en Toon Knippels zijn gewond geraakt en werden naar het broederklooster in de Stationsstraat gebracht. Jo en Henk zijn vandaar met een Duitse Rode Kruiswagen naar het ziekenhuis van Gorinchem gebracht. Naar het ziekenhuis van Waalwijk was niet meer mogelijk, omdat de brug over het Afwateringskanaal vernield was. Onderweg is de ziekenwagen nog door Duitsers beschoten. Door de beschietingen zijn in de directe omgeving van de molen de boerderijen van Marien Aerts en Jan Knippels en enkele schuren afgebrand. Alle huisraad en twintig stuks vee gingen verloren. De molen bleef overeind, met flinke schade door de beschietingen. Even heeft de molen gebrand, maar het vuur kon door buurtbewoners geblust worden.
Een belofte
Vanaf zondagmiddag 29 oktober 18.00 tot de bevrijding op zondagochtend 5 november 7.00 uur heeft de groep van 95 mensen geschuild in de molen. De groep had afgesproken om, als dank voor het overleven, na de oorlog in de molen een Mariabeeltenis aan te brengen. Maar dat zou nog zeker tien jaar duren. Op 20 december 1954 is de beeltenis van Onze Lieve Vrouw van Altijddurende Bijstand onthuld en werd er en loden koker met oorkonde, memorandum en personenlijst ingemetseld. Dat het zo lang geduurd heeft, had te maken met de plannen met de molen. Die zou aanvankelijk niet meer gebruikt worden, maar werd later gerestaureerd.
Nog meer overledenen
Voor de families van Jo van Tuijl–van der Westen en van Henk Knippels was er na de bevrijding op 5 november nog grote onzekerheid over hun toestand. Men wist alleen maar dat zij richting het ziekenhuis van Gorinchem gebracht waren. Het gebied ten noorden van de Maas was nog steeds bezet gebied en dus kwamen er geen berichten. Pas na enkele maanden is het bericht gekomen dat beiden waren overleden in Gorinchem. Over de overlijdensdatum is nooit zekerheid geweest.
Bart Beaard
Begin de dag met het nieuws uit je gemeente met de gratis Nieuwsbrief. KLIK HIER en meld je aan. Aanvoerder van het lokale nieuws.
< Kijk hier voor agenda
< Volg HeusdenNieuws ook via Facebook
< Wist u dat wij iedere morgen meer dan 4000 nieuwsbrieven verzenden
< Wist u dat wij iedere dag meer dan 10.000 bezoekers hebben op onze website
< Adverteren op Heusden.Nieuws.nl stuur een mail
