Een nieuwe Aflevering van Historisch Heusden geschreven door Bart Beaard en deze keer gaat het in deel 132 van Historisch Heusden over Heusden: Klein, dapper en beroemd? In 1625 maakte Theodor Matham uit Haarlem, één van de beste graveurs van Nederland, een schitterend gegraveerde prent waarvan het origineel zich bevindt in het Rijksprentenkabinet van het Rijksmuseum in Amsterdam.
Deze zeldzame grote prent van 80×25 cm. geeft vanuit het huidige Oudheusden zicht op de zuidzijde van Heusden, Herpt, Heesbeen en Doeveren. Maar wat wordt er afgebeeld?
Frederik Hendrik
Het is Maurits van Oranje Nassau (1567-1625) die door zijn goed georganiseerde militaire operaties de jonge Nederlandse Republiek van een wisse ondergang heeft gered en meerdere steden op de Spanjaarden heeft weten te veroveren. Frederik Hendrik van Oranje-Nassau (1584-1647), de jongste zoon van Willem van Oranje (1533-1584), volgde in 1625 zijn overleden halfbroer Maurits op als politiek en militair leider van de Nederlandse Republiek. Onder Maurits had hij als veldheer al de nodige roem verworven. Hij maakte grote veroveringen, waardoor het huidige Noord-Brabant, Zeeuws-Vlaanderen en Zuid-Limburg delen van Nederland zijn geworden. Heusden was sinds de Pacificatie van Gent in 1576 al een grensvesting toen de stad partij koos tegen de Spanjaarden.
Van 27 augustus 1624 tot 2 juni 1625 vond het Beleg van Breda plaats en was deze stad in handen van de Spanjaarden gevallen. Heusden was toen aan de Hollandse zuidgrens de belangrijkste versterking. Frederik Hendrik begon met het bewapenen van Heusden om een eventuele belegering te weerstaan. Het hield in: versterking van het eiland van Hemert en het bouwen van forten tot in Drunen. Dit alles leidde er toe dat de Heusdense troepen naar Breda trokken en dat Haarlemse en Haagse Schutterijen Heusden kwamen verdedigen. Het grote belang van Heusden duurde niet lang. Vanaf 1629, toen Fredrik Hendrik ’s-Hertogenbosch innam en ook deze stad overging naar Staatse zijde, verloor Heusden aan militaire betekenis.
De prent
De prent toont de vestingstad vanaf Oudheusden met de aankomst van de Haarlemse en Haagse schutterijen. Zij namen de plaats in van het Staatse leger dat in januari 1625 was vertrokken om de belegerde stad Breda te ontzetten. In de prent is linksboven het stadswapen van Haarlem en rechtsboven het stadswapen van ’s-Gravenhage weergegeven. In het midden: HEUSDEN, Anno 1625 en haar wapen(tje). Rechtsonder de legenda: 1. Kerck 2. Stad-Huijs 3. Kruijd-Toren van ’t Kasteel 4. Oud-Heusden poort 5. Schild-Wacht der Haarlemmers 6. Wacht-huijs der Haarlemmers 7. Schild-Wacht der Hagenaars 8. Wacht-huijs der Hagenaars 9. Koets van den Heer Gouverneur Van Kessel als hoofdplaats 10. Herpt 11. Heesbeen 12. Doeveren. 13. Breda 14. ‘s-Hertogenbosch
Ook is zeer in detail te zien, hoe men in de 17de eeuw de stad binnen kwam via een wachtpost en maar liefst vijf ophaalbruggen om bij de Oudheusdense poort te komen. Het is over het brugje over het Oude Maasje een komen en gaan van wagens, karren, ruiters, mensen met lasten op hun rug, honden enz.
Een vers onder de prent
Onder de prent staat een vers van Samuel Ampzing in zes keer vier regels in het Nederlands:
“Siet hier de sterke Stad van Heusden met haar’ wallen,
Een muer van’t Vaderland, een slaper van ons allen,
Een heek van onsen thuyn, die onse Staat bevrijd,
En Braband tergd en trotst, en haaren roem versmyt.
Alwaar de Haarlemmers en Haagenaars te samen,
Vry=willich, wel=gemoed, gewapend over-quamen,
Als Spinola Breda besloot met aller magt,
Op dat hy’t onder ’tiock van Spanjen weder bragt.
Daar stondt gij in’t geweer bij dagen, en bij nachten,
Daar stondt gij in’t geweer als krijgers op de wachten,
Daar stondt gij op de vest, daar stondt gij op de wall,
Bewarende die stad voor ’s vyands overvall.
So vroome Bataviers en onvertsaagde Helden!
Dees plaat van Matham sall uw roem en lof vermelden,
Bewaart uw vroomen aard, en Bataviersch gemoed,
En weest het Vaderland getrouw met goed, en bloed.
Want of Breda schoon heeft voor Spanjen moeten wijken,
Soud’ daarom u de moed in ’tminste wel beswijken?
Of denkt gij wel dat nu all ’t land niet kan bestaan,
En dat om eene Stad de Staat moet ondergaan?
Maar, weet gij wel hoe ons geen vijand kan verdrucken
Ja hoe ’t ons selver noch sall tegens hen gelucken?
Doet boet’ en bidt den Heer, en siet hem in de hand,
Hij is de stutt, en schutt en scherm van ’t Vaderland.”
In 1629 slaagde Frederik Hendrik erin om ’s-Hertogenbosch op de Spanjaarden te veroveren. Uit het bovenstaande kunnen we afleiden, dat Heusden wel degelijk een rol heeft gespeeld in de geschiedenis van ons land. Heeft het geholpen?
Bart Beaard
Begin de dag met het nieuws uit je gemeente met de gratis Nieuwsbrief. KLIK HIER en meld je aan. Aanvoerder van het lokale nieuws.
< Kijk hier voor agenda
< Volg HeusdenNieuws ook via Facebook
< Wist u dat wij iedere morgen meer dan 4250 nieuwsbrieven verzenden
< Wist u dat wij iedere dag meer dan 10.000 bezoekers hebben op onze website
< Adverteren op Heusden.Nieuws.nl stuur een mail
